Kadın örgütleri Anayasa değişikliği hakkında ne düşünüyor?

CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun “başörtüsüne yasal güvence” iddiasıyla yaptığı çıkış, Recep Tayyip Erdoğan tarafından bir “lütuf” sayıldı ve iktidarın uzun süredir el altında tuttuğu Anayasa değişikliği için fırsat yarattı. Erdoğan kendi deyimiyle pası gole çevirerek, din ve vicdan hürriyetini düzenleyen 24. madde ile aile ve çocuğun korunmasını düzenleyen 41. maddeye ilişkin Anayasa değişikliği teklifini açıkladı.

Anayasa’nın 24. maddesine iki fıkra eklenmesini içeren düzenlemeyle, kadınların başı açık veya örtülü olması nedeniyle temel haklarını kullanmasının önüne geçilemeyeceği öngörülüyor. İkinci fıkrayla da “dini inancı” nedeniyle kadınların başını örtmesi veya kıyafetinden dolayı hayatın hiçbir alanında engellenemeyeceği öngörülüyor. Bu “dini inancı nedeniyle” vurgusu laiklik ilkesi ile çeliştiği için eleştiriliyor. Ayrıca üniforma giymek zorunda olan kadınların da dini inancı gereği başını örtmesi veya kıyafet tercihinin engellenemeyeceği yer alıyor.

Teklifte, 41. maddenin başlığı da “Ailenin korunması, evlilik birliği ve çocuk hakları” şeklinde değiştirilirken, maddeye “Evlilik birliği, ancak kadın ile erkeğin evlenmesiyle kurulabilir” hükmü ekleniyor. Bu da LGBTİ+ haklarını hiçe sayan, LGBTİ+’ları düşmanlaştıran politikalarla paralellik içerdiği için eleştiriliyor.

CHP’nin açtığı yoldan…

4 Ekim’de CHP üç maddeden oluşan Kanun Teklifini Meclis Başkanlığına sunduğunda Tayyip Erdoğan önce yasal değişikliğe ihtiyaç olmadığını söyleyip, ardından “Gelin çözümü Anayasa düzeyinde sağlayalım” dedi.

Karşımıza Anayasa’nın kadın-erkek eşitliğini güvence altına alan ve cinsiyete dayalı ayrımcılığı yasaklayan 10. maddesi ile eşit bir aile yapısını öngören ve ailede reisliğe son veren 41. maddesinin ve bunlarla birlikte din ve vicdan hürriyetini düzenleyen 24’üncü maddesinin değiştirilmesi tartışması çıktı.

AKP, MHP, BBP ve Saadet Partisi Anayasa değişikliği teklifini 9 Aralık tarihinde sundu. Teklifi sunan AKP Grup Başkan Vekili Özlem Zengin CHP’nin başörtüsü ile ilgili kanun teklifini eleştirirken, “Sadece kendi mahallelerinde siyaset yapmak yetmiyor. Tereciye tere satıyorlar” diyerek, konuyu AKP’nin tekelinde, kendi siyasetlerinin bir parçası olarak gördüklerini itiraf etmiş oldu.

336 imzayla sunulan Anayasa değişiklik teklifinin doğrudan mecliste kabul edilmesi için 400 milletvekilinin oyu gerekiyor. 360 ila 400 arası milletvekilinin oyu ile ise teklif referanduma götürülebiliyor. 400 ve üstü milletvekili kabul oyu verse dahi Erdoğan istediği takdirde teklifi halk oylamasına sunabiliyor.

Kadınlar “hayır” diyor

11 Kasım’da 25 Kasım Kadın Platformu, Anayasa tartışmalarına karşı “Hayatımız bizim, aileniz sizin olsun” diyerek eylem yaptı.

15 Aralık’ta DİSK’e bağlı Birleşik Metal-İş Sendikası Kadın Komisyonu iktidarın Anayasa’daki 24. ve 41. Maddelerinin değişikliği teklifine ilişkin “Nefret Söyleminin, Ayrımcılığın ve Eşitsizliğin Önünü Açan Anayasa Değişikliğine Hayır!” diyerek açıklama yaptı.

21 Aralık’ta Ekmek ve Gül, “Anayasa değişikliği tartışmalarına yanıtımız: Açık seçik ‘Hayır’” başlıklı açıklama yayımladı.

23 Aralık’ta Demokrasi İçin Hukukçular, Anayasanın 24 ve 41. maddelerinde önerilen değişikliklere karşı bir metin yayımlayarak Meclis’teki tüm milletvekillerine çağrı yaptı. Yayımlanan metinde “yapılması öngörülen teklif; eşitlik ve laiklik ilkesine tamamen aykırıdır, ayrımcı ve nefret söylemi içeren özellikler taşımaktadır” denildi.

27 Aralık’ta Eşitlik İçin Kadın Platformu, 500’ü aşkın kurumun imzacısı olduğu “Anayasa değişikliği teklifine hayır” metnini kamuoyuna duyurmak ve tüm milletvekillerini bu değişikliğe kesin bir dille “hayır” demeye çağırmak için basın toplantısı yaptı. Ayrıca bir heyetle birlikte Meclis’te bulunan bazı partileri ziyaret etti.

171 kadın ve LGBTİ+ örgütü teklife karşı muhalefet partilerini “hayır” demeye çağırdı.

Kadın örgütleri yanıtladı

Kadın örgütlerine Anayasa değişikliği hakkındaki yorumlarını sorduk. Aşağıdaki sorulara verilen yanıtları ilgili haberler kısmından inceleyebilirsiniz.

• Önümüzdeki günlerde Meclis’e Anayasa değişikliği geliyor. Bu Anayasa paketiyle AKP sizce neyi hedefliyor?
• Bu paket geçerse artık bir dini buyruğun gereği olarak başörtüsü Anayasal güvence altına alınmış olacak. Buna kadınların özgürlük mücadelesi açısından nasıl yaklaşmak gerekir?
• Bir başka konu ise evlilik ile ilgili olan maddeyle birlikte evlilik birliği kadınla erkek arasında tanımlanmış olacak. Bu maddenin kadınlar ve LGBTİ+’lar açısından ne ifade ettiğini ve sizin görüşünü belirtir misiniz?
• Bu anayasa düzenlemesi karşısında nasıl tutum alınmalıdır?
• Meclis içerisinde bulunan partilerin büyük bir çoğunluğu henüz anayasa paketine dair nasıl tutum alacağını ifade etmedi. Muhalefet partilerinin nasıl tutum alması gerekir?

İlgili haberler:

• Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu: “Tüm meşruiyetini yitirmiş siyasi iktidarın bu önerisinin toplumda karşılık bulmadığı açık”
• Türkiye İşçi Partili Kadınlar: “Seçime doğru giderken kadınları adeta bir piyon, bir seçim aracı gibi kullanan iktidarın oyunlarının parçası olmayacağımızı göstermeliyiz”
• Mor Dayanışma: “Öylesine bir seçim hamlesi olarak görülemeyecek bir toplumsal dönüşümün hukuki dayanağını oluşturmayı hedefliyorlar”
• Kırkyama Kadın Dayanışması: “Kurtuluş mücadelemizdeki taleplerimiz için mücadele hattı inşa etmek çok önemli”
• Yeni Demokrat Kadın: “Erkek devletin kadınların beyanı ve iradesi olmadan hazırladığı bir yasa bizlere özgürlük getiremez”
• Sosyalist Kadın Meclisleri: “Kadınların köle olması için uygulanmaya çalışılan stratejiye isyan etmeli ve direnişi örgütlemeliyiz”
• Tevgera Jinên Azad: “Demokrasi ve özgürlüklerin neredeyse kalmadığı ülkenin açık bir cezaevine dönüştürüldüğü bir atmosferdeyiz”
• Halkevci Kadınlar: “Feminist laikliği savunmak ve bulunduğumuz her alanı itaatsizlik alanlarına çevirmeliyiz”
• Kadın Savunma Ağı: “AKP iktidarı Anayasa değişikliği ile patriyarkal güç ilişkilerini güvence altına almakta”
• Emek Partili Kadınlar: “Hiçbir sandık pazarlığı, hiçbir oy beklentisi kadınların en temel haklarının tartışılmasına vesile edilemez”

Sendika.Org