Türkiye, 2007 1 Mayıs’ında Taksim Meydanı yasaklamasıyla 2017’de AİHM tarafından örgütlenme özgürlüğünü ihlal etmekten mahkum olmuştu. 2023’te Anayasa Mahkemesi ise 2014 ve 2015 Taksim Meydanı’nın yasaklanmasına “hak ihlali” kararı vermişti
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), DİSK’in de çağrısıyla toplumsal muhalefet güçlerinin uzun bir aradan sonra Taksim Meydanı’nı zorlayıp kazandığı 2007 1 Mayıs’ına ilişkin DİSK’in başvurusunu 13 Aralık 2017’de sonuca bağlamıştı.
AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin örgütlenme özgürlüğünü düzenleyen 11. maddesinin ihlal edildiğine karar verdi ve Türkiye’yi mahkum etti.
AİHM’in kararında başvurucular arasında kurumsal olarak DİSK’in yanı sıra, o dönemki görevleri itibariyle DİSK Başkanı Süleyman Çelebi, DİSK Genel Sekreteri Musa Çam, DİSK Genel Başkan Yardımcısı Celal Ovat, Devrimci Sağlık-İş Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, Birleşik Metal-İş Genel Başkanı Adnan Serdaroğlu, Nakliyat-İş Genel Başkanı Ali Rıza Küçükosmanoğlu, OLEYİS Genel Başkanı Kamer Aktaş, TTB Genel Başkanı Gencay Gürsoy yer alırken, AİHM her başvurucuya ayrı ayrı yedi bin 500’er avro tazminat ödenmesine hükmetti.
Anayasa Mahkemesi, 15 Aralık 2023’te, 2014 ve 2015 yıllarında 1 Mayıs için Taksim Meydanı için yapılan başvuruların reddedilmesi ve Taksim civarında yapılan eylemlerin polislerce engellenmesiyle ilgili “hak ihlali” kararı verdi. DİSK, KESK, TTB ve TMMOB yöneticilerinin başvurusu sonucu incelenen dosyada “kötü muamele yasağı” başvurusunun kabul edilemezliğine ancak toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiğine kanaat getirildi. Hak ihlalinin tekrar edilmemesi için kararın bir örneğinin İstanbul Valiliği, İstanbul Emniyet Müdürlüğü ve İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderilmesine de karar verildi.
Kararın gerekçesinde 1 Mayıs’ın işçiler açısından önemli bir gün olduğuna, Taksim Meydanı’nın ise emekçiler ve sendikalar açısından ortak hafıza niteliği taşıdığına dikkat çekildi. AYM, toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin hedeflenen amaçlara ulaşabilmesi için mekânın önemi gözetildiğini ve bu yüzden mekân seçme serbestîsinin kategorik olarak yasaklanmasının Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmetti.
Mahkeme, 1 Mayıs 2008’deki polis şiddetini de aynı gerekçeyle mahkum etmişti.
22 Nisan 2009’da 1 Mayıs’ın, “Emek ve Dayanışma Günü” adıyla tatil olmasına ilişkin kanun tasarısı TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi, meydan işçilere açıldı. 5 binden fazla kişi, Taksim meydanında 1 Mayıs’ı kutladı.
2013’te ise İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu, Taksim’in inşaat alanı olduğunu bahane ederek kutlamaları bir kez daha yasakladı.
2023’te Anayasa Mahkemesi’nin aldığı “hak ihlali” kararına rağmen 2024 1 Mayıs’ında Saraçhane’den Taksim’e yürümek isteyenlere polis saldırısıyla engellendi.
Sendika.Org
