Meksika’nın güney eyaletinde “yönetilemezlik” halinin dönüşü İşler pek iyiye gitmiyor… Dolardaki sallantı dikkate alındığında, bağımsız bir ülke olan Meksika’nın başkanı Calderon’un kara altın, sarı altın ve hatta gümüş kaynaklarını özelleştirmesi akıllıca bir iş mi? Ya da sudan ne haber? La Jornada gazetesinin (Meksika) 9 Şubat tarihli sayısında işlediği konu bu. Venezüella’da Chavez eğer ABD Venezüella’ya […]
Meksika’nın güney eyaletinde “yönetilemezlik” halinin dönüşü
İşler pek iyiye gitmiyor…
Dolardaki sallantı dikkate alındığında, bağımsız bir ülke olan Meksika’nın başkanı Calderon’un kara altın, sarı altın ve hatta gümüş kaynaklarını özelleştirmesi akıllıca bir iş mi? Ya da sudan ne haber?
La Jornada gazetesinin (Meksika) 9 Şubat tarihli sayısında işlediği konu bu. Venezüella’da Chavez eğer ABD Venezüella’ya karşı ekonomik ve politik saldırılarını durdurmazsa, o ülkeye petrol satmayı reddedeceğini söylüyor; ExxonMobil Venezüella’ya karşı ABD’nin ve Shell Oil’in (Hollanda) sevinçle karşıladığı bir dava açmıştı.
Ama Chavez güçsüz ve çaresiz değil, savaşmasını biliyor.
Buna karşılık Meksika’da Calderon var. ABD Meksika sınırında, sınırdan üç metre içeriye girdiği iddia edilen, çelikten bir duvar dikiyor ve yerel çiftçileri perişan eden NAFTA ürünlerini serbestçe yolluyor. Zararı yok. Kanadalılar altın ocaklarını ellerinde tutuyorlar ve doların değer kaybetmesini bekliyorlar. Ocakların hissedarları altına hücum beklentisindeler. Zararı yok. Ocaklarda kazı için kullanılan metotlar çevredeki yerel toplulukların suyunu ve toprağını zehirliyor ama kim altın külçeciklerini istemez?
Noticias’ta 12 Şubat’ta yayınlanan paralı ilan/haberde Oaxaca Valisi Ulises Ruiz Ortiz’in (URO) yeni altın işletmelerinden ve yeni iş sahalarından övgüyle bahsettiğini yazıyor.
İspanya’nın Iberdrola’sı rüzgar jeneratörlerine önceleri sulak olan sahalarda çimento tabanlar döşeyerek çevreye zarar veriyor. Yerel dayanışma örgütleri bu durumlarda resmi çevre görevlileri arasında rüşvet yemenin çok yoğun olduğunu söylüyor.
Kurumsal Devrimci Parti’nin (İspanyolca kısaltması PRI) sıkı kontrolü 2000’li yıllarda yok oldu. Ulusal Hareket Partisi’nin (İspanyolca kısaltması PAN) halefleri ne eyalet idaresinde ne de meclisinde çoğunluk sağlayamadı. Tartışmalı seçimine meşruiyet kazandırmak için PRI’nın desteğine ihtiyaç duyan Calderon, “uyuşturucu kaçakçılığına karşı savaş” açtı; yani oylarına gerek duyabileceği kişisel kaçakçılar yerine örgütlü suça kaşı. Örgütlü suç teslim olmayacak. Calderon arı kovanına çomak soktu.
Amado Sanmartin Hernandez Noticias gazetesinin yerel Oaxaca baskısında (9 Şubat 2008) yazdığı bir başyazıda, bazılarımızın kötü karma(güç) veya “eğri giden geri döner” diye bildiğimiz “bumerang etkisi”nden bahsediyor. Eyalet yönetilemez durumda. Yorgunluktan bezgin resmi eyalet polisinin sayısı öldürülen gangsterlerin sayısı kadar (Bu arada toplumsal mücadele hareketlerinden 26 kişinin de öldürüldüğünü unutmayalım). Polisin yolsuzluğa, suça ve kiralık katilliğe açıktan bulaştığına inanıyorum. Adi hırsızlık olmuşsa, Lassie’den (filmlerde rol alan köpek) yardım istemek daha işe yarar.
Benim tahminim, örgütlü suça saldırmak Oaxaca’yı “yönetilemez” hale soktu çünkü örgütlü suç parayla tutulmuş, denetlenemeyen haydutlardan (parros) oluşuyor ve genel kanı bunları Ruiz Ortiz hükümetinin 2006-2007 yıllarına devlet terörü sırasında politik cinayetler ve kaybedilmeler için tutuğu ve kullandığı. Ayrıca örgütlü suç içinde adam öldürmeye hazır bağımsız reisler ve patronlar da var.
Örneğin, Mixteca Sur’da kırsal dağ topluluğu Santa Cruz Zenzontepec’te belediye başkanlığı seçimlerinden sonra, 5 Şubat’tan beri devam eden bir çatışma var. Şimdiye kadar 1 kişi öldü, 12 kişi yaralandı ve üçü çocuk 19 kişi tutuklandı. Zenzontepec belediye başkanlığına PRI üyesi birini getirme girişimi belediye başkanını ortak karar ile yeteneklerini değişik alanlarda kanıtlamış en değerli kişiyi seçen Usos y costumbres -olağan uygulamaları- bozdu. Şehir halkından bazıları seçime katılmalarının önlendiğini iddia ediyor. İtiraz ettiler; PRI grubu saldırıya geçti. Adını açıklamak istemeyen bir kaynağa göre, “PRI’nın başkanlığa getirmek istediği adam aslında halktan biri ama şu anda burada oturmuyor”.
Sopa ve taşlarla silahlanmış 100 PRI’lı adam 8 Şubat Cumartesi günü sabah 7’de muarız olanı yerinden çıkarmak için Belediye Sarayı’na saldırdı. Bu oyunda kimin “muarız” olduğu bağlı olduğun partiye bağlı.
Çatışma çıkması bekleniyordu. Eyalet polisi geldi ama şehre giremedi. Bir kaynağa göre, “çünkü halk yolu kapattı. Yakında kamp kuran öğretmenlerden birinin URO yandaşı olması ve hükümete bilgi vermesi olası”.
Kamp kuran öğretmenler de bu kargaşaya katıldılar çünkü PRI’lı milletvekili Oaxaca Devlet Eğitim Kurumu’nun (İspanyolca kısa adı IEEPO) Zenzontepec Belediyesi telesecundario okulunu özel denetim altına almasını istiyor. Bu “denetimlerin” amacı her okul bölgesine verilen hizmetleri iyileştirmek deniliyorsa da, aslında öğretmenler sendikasını parçalıyor çünkü her okul “bölgesi”nin sendikada ayrı bir delegasyonu var. Şu anda PRI patronları ve öğretmenler arasındaki çatışmanın nedenleri birbirinden çözülemeyecek ve açıklığa kavuşturulamayacak kadar karmakarışık. Ama Oaxaca Halk Meclisi (İspanyolca kısaltması APPO) üyesi öğretmenler zorla kabul ettirilen bir PRI’lı bir patrona izin veremez.
Pazar günü midesinden vurulan biri ağır, üç adam yaralandı. Bir eyalet helikopteri yaralıları Oaxaca’da hastaneye götürmek üzere geldi. Eyalet polisi en sonunda şehre girebildi ve kontrolü ele geçirdi. Karşıt grupların ormanda saklandığı söyleniyor. Hiçbir şey hallolmuş değil.
Federal milletvekili Othon Cuevas’a göre silahlı çatışmanın sorumlusu PRI’lı yerel temsilci Heraclio Juarez Martinez. Sierra Sur Bölgesi çok çatışmalara sahne olan bir bölge. Cuevas, bölgenin aşırı yoksul olduğunu, belediye başkanlığını kaybetmek istemeyen yerel patronların denetiminde olduğunu söyledi. Yeni seçilen adayı, Cuevas’ın çatışmayı başlattığını ve hatta yeni başkanı asmakla tehdit ettiğini söylediği Juarez Martinez seçmedi. Eyalet Hükümet Bakanı Manuel Garcia Corpus eyalet hükümetinin “kesin desteklediği” iddia ettiği yeni başkan Antonio Merino Mejia’yı tanıdı. Hükümet çatışmada “arabuluculuk” yapmayı önerdi; bu, pek de tam meşru bir başkanı kesin desteklemek demek değil.
Benzer çatışmalar eyaletin 8 bölgesinde devam ediyor. Çatışma konularını yerel yönetim, eğitim ve belediye fonların yağmalanması anlamına gelen PRI caciquismo’su (patronculuk) oluşturuyor. Bütün bu kavgalar artı arazi sınırları ve yasa dışı satışlar, genel kanıya göre, hükümetin araya karışması ile kışkırtıldı ve daha kötüleşti.
Hukuk Fakültesi’nde dekan seçimine bilinen ve tanınan haydutları – üniversitenin yönetimini olanaksızlaştıran aynı haydutları- işe karıştırmanın sonucu bir zamanların onurlu Benito Juarez de Oaxaca Özerk Üniversitesini (UABJO) darmadağın etti. Yeni dekanın işe başlamasından beş gün sonra mücadele hala devam ediyor ve seçimin meşruluğu hakkında bir karara varılmış değil. Polis çatışmalara karışan dört tanınan çete liderini tutukladı ama aynı gece bilinmeyen bir nedenle onları serbest bıraktı. 2,800 öğrencinin sınavı ertelendi ve hukuk fakültesinde derslere ara verildi. Bundan başka geçen hafta birinin rektörü öldüreceği iddia edildi. Hiç kimse bunun gerçek mi yoksa beş yıl önce vali Jose Murat’a “suikast” hikayesi gibi uydurma mı olduğunu bilmiyor. Rektör’ün “ayakkabısı” kurşunlandı. Bu bir ipucu mu, değilse nedir?
Bu, halkın bel bağladığı bir üniversite; özel değil. Ama UABJO’da yolsuzluk o kadar yaygınlaşmış, o kadar kanıksanmış ki, zengin öğrencilerin notlarını yükseltmekte uzm
anlaşmış bazı özel üniversiteler gibi notların satılmasına göz yumuluyor. Bazı öğrenciler bana aldırışsız öğretim görevlilerinin kendi çocuklarını doyurmak için rüşvete bağlı olduklarını söyledi. Vasconcelos’ta bir profesörün dert yandığı gibi bazı öğretim görevlilerinin ne kitapları ne de kütüphaneden yararlanma olanakları var.
Bu arada, Öğretmenler Sendikası Şube 22 üyesi öğretmenler her hafta, artık sonu olmayan bir seferberliğe benzemeye başlayan protesto yürüyüşlerine çıkıyor. Meksika ekonomisinin kara deliğine kaymakta olan sıradan insanlar adına da yürüyorlar (artan otobüs ücretleri ve sosyal sigortanın azaltılması güncel yakınmalardan ikisi). Öğretmenler, şu an için özellikle Şube 22, protesto yürüyüşlerini Ulusal Öğretmenler Sendikası Başkanı ve PAN destekçisi Elba Esther Gordillo’ya karşı mücadelelerinde, başlıca silahları olarak kullanıyor. Hareketin önderleri parayla tutulmuş parro’ları işe karışmakla, otobüslere yol vereceklerine onları yakmakla, ihbarcılık yapmakla, öğretmenler ve halk hareketleri önderleri arasında bölücülük yaparak halk desteğini olanaksızlaştırmasa da güçleştirmekle suçluyor. 2006 yılında o kadar coşkuyla yollara dökülen halk artık bitkin. Politik tutukluların serbest bırakılması için yapılan protestolara bile eskiden olduğu gibi binlerce kişi yerine sadece yüzlerce kişi katılıyor.
Flavio Sosa gibi tutuklanmışsan, kendini, makamından ayrılmayı reddeden URO’nun kuzeni ile evli bir yargıcın önünde bulabilirsin.
APPO’dan on beş kişilik bir grup Katedral’in yanında ağaç altında oturmuş, politik tutukluların (özellikle Sosa) serbest bırakılması için dönüşümlü 12 saatlik açlık grevindeler. Sosa da tutukevinde açlık grevinde. APPO’yu destekleyenler Yeni Sol (Sosa’nın partisi), COMO 1 Ağustos (Kadınlar grubu), Frente Popular Revolucionario (Devrimci Halk Cephesi), Dos de Marzo kolektifi, üniversite üyeleri ve mahalle sakinleri.
Sonunda insanın kendi sağlığına zarar veren açlık grevi en sondan bir önce başvurulacak bir çare. En sonda ise kendini öldürmek var. Oaxaca’da böyle çözüm yolları “kuzen-yargıç” sendromunu yansıtıyor. Sosa hiçbir zaman özgürlüğüne kavuşmayabilir çünkü taktiği eski bir suç reddedilince yeni bir suçlama getirmek olan bir Ulizes Ruiz’in düşmanlığını kazanmak suçunu işledi. Dördü toplumsal hareketlerden olan altı politik tutuklu hala tutukevinde. Uluslararası İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Oaxaca’ya geri geldi, bu kere de gördüklerini beğenmediler: En ufak bir iyileşme, düzelme yok. 25 Kasım 2006’da gerçekleşen vahşi saldırılar ve tutuklamaların sayısında azalma varsa da, gazeteci Pedro Matias Noticia’da, “Vali keyfi alıkoymalara ve toplumsal hareket eylemcilerine karşı sürekli yıldırma taktiklerine devam ediyor”, diye yazdı.
Bumerang etkisi URO’nun bütün eyalette sadece vahşilik, başıbozukluk yaratması demek ve şimdi durumu düzeltemiyor. Şimdi hem onun hem de bizim için Lassie zamanı. Sanmartin’in başyazısında dediği gibi, son iki yıldır ekonomi ve adalet alanında bir düzelme yok ve buna ek olarak şimdi denetimden çıkmış suçun getirdiği mutsuzluk var. Ve Sanmartin devam ediyor, “eğer Oaxacalılar denetimsiz suç nedeniyle bıçak sırtında yaşıyorlarsa, kesin olan bir başka şey de, URO’nun çaresiz kaldığına halkın yaşamını mahveden PFP’e (federal polis) başvurduğu”. Eyalet bakanlık polisine gelince, kendilerine ve diğer polis birimlerine çok sık yapılan saldırılar nedeniyle, onların da eli tetikte. Siyah kurşungeçirmez yeleklerini giymiş, sokak köşelerinde gölgede kızgın ve bıkkın yayılıp oturuyorlar. Alınlarındaki terleri siliyor, soğuk gazoz içiyorlar. Gülümsemiyorlar. Eyalet polisi geçen hafta uyarıya rağmen durmayan bir arabadaki iki öğrenciyi vurup öldürdü.
Polisin acımasızlığı hesap edildiğinde, hangi Oaxacalı arabayı durdururdu?
Diğer yandan, Sanmartin, eğer URO üniversitede yolsuzluk ve yıkıcı öğretmen protestoları gibi kendi yarattığı durumu kontrol altına alamazsa, kendini “Fiji Adaları’nda elçi” olarak bulabilir diyor. Temizlenmiş, polis denetiminde Zocalo’da (meydan) durum gergin. Fiesta Inn dahil beklenen yatırımcı otel şirketleri vazgeçtiklerini bildirdi (9 Şubat 2008, Noticias).
Bunları ve başka olayları yorumlarken, Calderon’un da kapana yakalandığını ve URO’ya neden olduğu hasarı düzeltmek için sınırsız süre tanıyamıyacağını sanıyorum.
13 Şubat 2008
[Narcotimes.com’daki İngilizce orijinalinden Emine Kunter tarafından Latinbilgi (Sendika.Org) için çevrilmiştir]