Balonla seyahatin yarattığı çevre sorunları örneğin ulaşım ya da tarım sektörünün yarattığı çevre sorunları yanında devede kulak gibidir ama bu hiç olmadığı anlamında da değildir. Balonla gezmek isteyenler yarattığı çevre sorunlarını öğrenirlerse belki daha duyarlı olabilirler ya da bak geziyoruz ama bilmediğimiz kimi sorunlara da neden olabiliyormuşuz diyebilirler
Joseph Michel ve Jacques Etienne Mongolfière kardeşler 1782 yılında sıcak hava balonunu keşfettikten sonra dünya genelinde serüveni başladı. Arkasından zeplin geldi.
1783 yılında Pilatre de Rozier ilk kez balonla seyahat etti.
Bugün dünya genelinde birçok ülkede yapılan 120 adet balon festivalleri ve yarışmaları söz konusu. ABD Albuquerque kentinde 3000 balon bir araya geliyor ve saatler boyu uçuyorlar. Kanada’da Gattineau kentinde bir araya geliyorlar. Genelde turizm amaçlı kullanılan balonların en gözde yerlerinden biri ülkemizde Kapadokya. Fransa’da Loire Nehri boyunca yapılan geziler ise çok sayıda turist çeker.
Kapadokya gündüz gece sıcaklığının farkıyla oluşan hava nehirleri sayesinde balonlar için vazgeçilmez bir gezi alanı. Ayrıca Kapadokya’yı havadan seyretmek ayrı bir görüntü ve doyum hissi veriyor.
1989 yılında ilk balonların uçtuğu Kapadokya’da 2019 yılında 586.000 turist havalarda uçar. 78 milyon avro gelir bırakır. 221 günde yapılan uçuş sayısı yaklaşık 30.000 civarındadır. 25 balon işletmesinin 260 kadar balonu var. İstihdama katkısı olumlu. Pilot ve yer ekipleriyle bölgenin önemli istihdam alanlarından biri.
Bir balonun uçuş ömrü 800 ila 1500 saat arası ya da 4-5 yıl. Uçması için ise propan gerekir. Petrol rafinelerinin çöpü derler propan gazı için. Atmosfere bırakmak yerine kullanılması daha iyi deniyor. Balonlar ise İspanya, İngiltere’den ithal ediliyor.
İstihdama özellikle turizm yoluyla katkısı önemli. Peki nedir yarattığı çevre sorunları?
Çevre sorunları
İlk önce bir konuya açıklık getirelim. Balonla seyahatin yarattığı çevre sorunları örneğin ulaşım ya da tarım sektörünün yarattığı çevre sorunları yanında devede kulak gibidir ama bu hiç olmadığı anlamında da değildir. Balonla gezmek isteyenler yarattığı çevre sorunlarını öğrenirlerse belki daha duyarlı olabilirler ya da bak geziyoruz ama bilmediğimiz kimi sorunlara da neden olabiliyormuşuz diyebilirler.
Balonun uçması için önce belirli bir uçuş alanına getirilmesi gerekiyor. Öyle küçük bir nesne olmadığından taşınması gerekiyor. Kaç km yol yapılıyor, ne kadar yakıt harcanıyor, hangi tür araçla uçuş yerine getiriliyor önemli. Balonlar her şirket tarafından ayrı ayrı getiriliyor. Birlikte hareket etmek önemli olabilir.
Balonlar hazırlanmakta iken yolcuların da uçuş alanına getirilmesi gerekiyor. Yine aynı sorun karşımızda. Yolcuların taşınması çevre kirliliği yaratıyor.
Balonların önce şişirilmesi için vantilatör kullanılıyor. Bu alet ise uçuş yerinde benzinle çalışıyor.
Uçuş için ise propan gazı kullanılıyor. Propan gazı tüketimi yolcu sayısına, sepet ağırlığına, yüksekliğe ve hava sıcaklığına bağlıdır. Balon dış havaya göre 90 derece ısıtılır. Propan ithal edilir. Norveç ve Cezayir’den gelir, yani gemilerle gelir. Propan temiz enerjidir ve yakılınca azot oksit yaymaz ama karbondioksit salımı yapar. 1 kg propan 3,45 kg karbondioksit salar. Ortalama iki yolcu için 50 kg, 1 saatlik uçuş için ise 175 kg propan kullanılıyor. Bir başka deyişle 15 km uçuş arabayla 450 km yol yapmaya eşdeğerdir. 20 saatlik uçuş 80 metrekare bir evin yıllık ısınması ve sıcak suyunun tüketimine eşittir.
4 kişilik uçaktan daha fazla karbondioksit salımı yapar. Ayrıca balonun bir ulaşım aracı değil bir turizm aracı olduğunu belirtelim.
Yenilikler
Balon gezisinde ortaya çıkan kimi çevre sorunlarının üstesinden gelmek üzere yenilikler yapılmaya çalışılmaktadır. Kimileri yolcuları araba, dolmuş yerine örneğin at arabasıyla getirmektedir.
Propanı daha az kullanmak için kimi önlemler alınmaktadır. Daha büyük balon daha az yakıt demektir. Balonu siyahla kaplarsanız güneşle ısınır ve az propan yakar. Balona ikinci bir kat eklenir, yalıtımı güçlendirilir. Güneş enerjisiyle uçan balonlar yapılmaktadır.
Propanı yakan yakmaçlar için yeni teknikler kullanılmakta ve Coanda etkisi artırılmaktadır. Nedir Coanda etkisi? Hızla ilerleyen hava akımının doğru bir yol izlemek yerine yakınındaki bir düzeye yapışarak düzeyin eğilimlerini izleyerek ilerlemesi olayıdır. Üstün teknikli yakmaçlar Coanda etkisini verir, verimliliği en çoğa çıkarır ve yakıt tüketimini azaltır.
2018 yılında Monaco’da yapılan ekolojik balon ile yüzde 70 enerji tasarrufu sağlanmıştır. Normal balona göre üç kat daha fazla mesafe kaydetmiştir ve 10.000 metreye çıkabilmiştir.
Sepet ağırlığını azaltma (az malzeme koyma), yolcu sayısını azaltma, yükseklik düzenlemesi propan gazı tüketimini azaltarak daha az kirlilik yaratır.
Biyopropan kullanılabilir. Biyoyakıt alt ürünü olan palmiye, kolza yağı ya da kızartma yağları, hayvan yağı artıkları kullanılabilir.
Kapadokya’ya giderseniz, bu eşsiz manzarayı havadan seyretmek isterseniz, balonla bir gezi unutulmaz bir anı olarak aklınızda kalabilir. Ama yarattığı kimi sorunları da aklınızda tutabilirsiniz ve çocuklarınıza iletebilirsiniz.
Keyifli yolculuklar dileğiyle.
Kaynaklar:
Sendika.Org, yayın hayatına başladığından bu yana işçi sınıfı hareketinin, solun ve genel olarak toplumsal muhalefetin gündemine ilişkin, farklı politik perspektiflerden düşünsel katkılara açık bir tartışma platformu olagelmiştir. Sitemizde yayımlanan yazılar yayın kurulunun politik perspektifiyle uyumluluk göstermeyebilir. Amacımız, mücadelenin gereksinim duyduğu bilimsel ve politik bilginin üretimini zenginleştirecek tüm katkılara, yayın ilkelerimiz çerçevesinde, olabildiğince yer verebilmektir.