Narsistlerin oldukça yüksek doğrulanma, onaylanma, kontrol, zafer ve kendilerinin olağandışılığı konusunda bilgilendirilme ihtiyaçları vardır. İçlerindeki utanç, duygusal yalnızlık ve güvensizlik nedeniyle bu ihtiyaçları hissederler
Narsist hem çekici hem korkunçtur. Üstün becerileri zekası, kusursuz görünümlü özgüveninin baştan çıkarıcı cazibesine kapılmak mümkündür. Bununla birlikte kibirliliği, tepeden bakışı, kendini hep haklı görmesi ve empati yoksunluğu, kişiler arasında kaçınılmaz olarak engelleyici sınırlar ve uzun dönemde sorunlu bir ilişkiye yol açan, aşılması zor engellere yol açar. Karakterindeki tuhaf çelişkilerle sizi şaşkına çeviren bu kişilik tipi (narsistler), ayağınızın altındaki halıyı çekiverirler, sizi hiç sakınmadan usandırır, gözyaşları içinde bırakır, kaygılı, bıkkın bir duruma sokarlar.
Behary, “Narsist ile Ateşkes” adlı kitabında kişilik bozukluklarından biri olan narsisizm üzerine klinik örneklerden de yola çıkarak detaylı analiz ve değerlendirmelerde bulunuyor. Çevremizde bu eğilimde olan kişilerle rasyonel ilişki geliştirme konusunda öneri ve strateji geliştiriyor.
Wendy T. Behary, Narsist ile Ateşkes, Benmerkezci Biriyle Ayakta Kalma ve Gelişme, Çev: Melis Caner, Nihan Azizlerli, Psikonet Yayıncılık, 12. Basım, Ocak 2023, 172 sayfa.
Behary’ye göre aşağıdaki 13 maddeden 10 veya daha fazlası işaretlendiğinde bu kişi büyük ölçüde narsizmin özelliklerini taşıyor demektir:
Narsistler, sıklıkla bencildirler, akılları mükemmel (itibarlı, statüsü yüksek veya kıskanılacak) bir imge çizme ihtiyacıyla meşguldür. Dinleme, şefkat gösterme ya da diğer insanların ihtiyaçlarını anlama kapasiteleriyse oldukça düşüktür. Bu kendiyle meşguliyet onları diğer (başka birinin zihninde ve kalbinde anlaşıldığını, güvende olduğunu ve sevildiğini hissettirebilecek olan) insanlarla gerçek ve yakın bir bağ kurmaktan alıkoyar. Narsist, yaşam yolculuğunu, hepimiz gibi bir insanın gönülden kucaklamasında bulunabilecek sesiz ve güvenli bir sığınağın özlemini duyarken, küstah ve rahatsız edici derecede kendini beğenen bir egoyla övünerek sürdürebilir. Narsisti, ihtiyaç ve duygularınıza çok az saygı gösteren ya da hiç göstermeyen, bencil haklılık duygusu ve çekilmezliği ile ilginizi elde etmek isteyen kişi olarak deneyimleseniz de gerçek şu ki; kendisinin farkına varamadığı, kavrayamadığı veya kabullenemediği bir ihtiyacın – çok daha derin ve temel bir bağ kurabilmenin- hasretini çekmektedir. Ve olasılıkla duygusal olarak yakın bir bağ kurma fikrini zayıflık göstergesi olarak görür ve acınası bulur. Kusurlu, yalnız ve yetersiz benliğine ilişkin derinden hissettiği utanç duygusundan korunmak için başkalarına ihtiyaç duyar. Talepkâr ve gösterişli olmaktan çok aciz ve aşırı hassas gibi görünebilir. Aşırı çalışma, para harcama, kumar oynama, porno, aşırı yeme gibi kendini yatıştırabildiği davranışlara bağımlılık belirtileri gösterebilir. Ona sürekli ilgi bekleyen tip denilebilir. Kopukluğu ve aşırı özerkliğinden gelen duygusal cehaleti empati kurma kapasitesini sınırlar yada tümden engeller. Bu da karşısındakine bir eşya gibi davranmasına yol açar.
Marion Solomon, narsistlerin duygusal olarak birisiyle birleşirlerse benlik hissini kaybedeceklerinden korktuklarını belirtir. Narsistler için yakınlık; boğucu ve tehlikeli bir meskendir. Behary, narsistik davranışları tetikleyen unsurları kişisel şemalarla açıklar. Herkesin şemaları vardır ve genellikle birden fazladır. İhmal, istismar, terk edilme, kaos ortamı veya baskı gibi örseleyici yaşantılar şemaların çocuğun duygusal mizacına yerleşmesine neden olur. Bu durum, sonunda biyolojik yatkınlık ya da mizaçla birlikte çocuğun kişiliğini şekillendirir. Narsisizmle ilgili tipik şemalar: Duygusal yoksunluk, kuşkuculuk/Kötüye kullanılma, Kusurluluk/utanç, Boyun Eğicilik, yüksek Standartlar, Hak Görme/büyüklenme, Yetersiz özdenetim, Onay arayıcılıktır. Şemaya gömülü olan anıları yansıtan bugünün koşulları beyine ve bedene yankı uyandıran bir mesaj gönderecektir. Beyin ise algılanan tehdide şemayla savaşma, şemadan kaçma yada şemaya teslim olma girişimiyle tepki verecektir.
Nina Brown, narsistlerin en temel özelliği olan ilgi ve onay beklemek, beğenilmek arzuları konusunda eşsizliğe vurgu yapar: Herkes zaman zaman eşsiz ve özel olduğu hissini tadabilir. Aslında aşık olmamızın ya da birinden etkilenmemizin nedenlerinden biri de bu kişinin bize bu şekilde hissettirebiliyor olmasıdır. Ancak, biricik ve özel olduğunu hissetmeye aşırı ihtiyaç duyan bir kişi, herkesin sürekli olarak ona böyle hissettirmesini bekler. Bu kişiler, diğer kişiler onlara eşsiz ve özel hissettirecek şekilde davranmadığında kolayca sıkılır, hatta sinirlenirler.
Behary, narsistin dört maskesi olduğundan bahseder. Bunlar; gösterişçi, zorba, haklı ve bağımlı kendini yatıştırandır. Bu maskeleri görüp, özel stratejiler geliştirmenin yaşamınızdaki narsistin üstesinden gelmeyi kolaylaştıracağının altını çizer.
Gösterişçi ile iletişim kurarken başkalarının kendisine hayran olmasına ve kendisinin kıskanmasına karşı açlık çeken biriyle birlikte olduğunuzu bilin. Açık açık kendini övebilir ya da örtük şekilde mütevazılığı ile sizi etkileyebilir. Yetersizlik hisseder veya istenmediğini düşünür ama bunların farkında olmayabilir. Sizin tezahüratınızda kendi yansımasını bulur. Sunduğunuz övgü ve hayranlık dışında sizinle pek ilgilenmez. Zorbalık konusuna gelince; geçmişte yaşadığı duygusal boşluğu, derin utancı ve yetersizliğini göz önünde bulundurarak kimsenin onu gerçekten umursamayacağına inanır. Kendini başkalarından onlara karşı eleştirel olarak ve onları kontrol ederek korur. Önemsenme ve otorite ihtiyacı içinde kıvranırken bunları kazanmak için sizin kendinizi zayıf, güçsüz ve belki aptal hissetmenizi sağlamak zorundadır. Haklılık konusunda; o pek çoğumuzun uyduğu kurallarla sınırlandırılamaz. Daha üstünmüş gibi davranır ve kendisine farklı davranılmayı hak ettiğini düşünür. “Ver ve al” dengesine bağlı kalamaz. Bağımlı kendini yatıştıran biriyle iletişimdeyken ise sakınma bilmez biriyle karşı karşıya olunduğu bilinmelidir. İş koliklik, içki alemleri, çok harcama yapmak veya internette sınırsız gezinti ile meşgul olabilirler. Ödediğiniz duygusal bedele rağmen, duygusal uzaklığına tahammül etmeli ve varlık göstermesini talep etmemelisinizdir.
Kitapta narsist kişiliklerle başa çıkmak ve onları yönlendirmek ve iyi geçinebilmek için de pek çok öneri taktik geliştirilmiş. Bunların başında empatik yüzleşme ve merhamet gelmekte. Ayrıca, narsist ile iletişim için gücü kullanmanın unsurları belirtilir: (FORCE) esneklik (Flexibility), açıklık (Openness), alıcılık (Receptivity), yetkinlik (Competence), aydınlanma (Enlightenment). Ayakta kalmak ve zorlu “üstün” kişilik için araç geliştirmede yedi yetenek önerilir. Bu yedi yetenek sergilenirken yaşamınızdaki narsiste de içindeki güvensiz ve yaralanmış çocuğu iyileştirmek için yardımcı olacaktır. Yedi yetenek şöyle sıralanır:
Behary, narsistik kişilerle başa çıkarken, kendi huzurunuz ve özgüveninizi korumanızın mümkün olduğunu belirtir. Bunun ilk adımı ise, narsizmi anlamak ve nasıl ortaya çıktığına ilişkin bir anlayış geliştirmektir. Bunu yapmak, aranızdaki kişisel meselelerin her zaman sizden kaynaklanmak zorunda olmadığını fark etmenize yardımcı olabilir. Ayrıca, yaşamınızdaki narsistle empati kurmanıza, hatta bazı durumlarda şefkat bile duymanıza yardımcı olarak, iç huzura kavuşmanıza ve ilişkinizin gelişmesine katkı sağlayabilir.
Behary’nin kitabı çevremizdeki ve/veya içimizdeki narsist kişilikle ilgili teorik ve pratik pek çok yaklaşım sunarak bu durumla başa çıkma konusunda da öneriler, stratejiler geliştiriyor.
Sendika.Org, yayın hayatına başladığından bu yana işçi sınıfı hareketinin, solun ve genel olarak toplumsal muhalefetin gündemine ilişkin, farklı politik perspektiflerden düşünsel katkılara açık bir tartışma platformu olagelmiştir. Sitemizde yayımlanan yazılar yayın kurulunun politik perspektifiyle uyumluluk göstermeyebilir. Amacımız, mücadelenin gereksinim duyduğu bilimsel ve politik bilginin üretimini zenginleştirecek tüm katkılara, yayın ilkelerimiz çerçevesinde, olabildiğince yer verebilmektir.
