ABD’li aktivist, mizahçı, Socialist Worker editörü Danny Katch, Yordam Kitap tarafından yayımlanan Ciddi Ciddi Sosyalizm adlı eserinde sosyalizmi yerenlere çok kısa ve açık bir cevap veriyor: “Sosyalizm kapitalizmden hem daha mantıklı hem de daha ahlaklıdır.” Yazar, en ateşli sosyalizm karşıtlarının bile, fikrin kulağa hoş geldiğini itiraf ederek eleştirmeye başladığını söylerken bunun nedenini, tersinin bariz şekilde doğru olmasına bağlıyor: Kapitalizm kötü bir fikir
“Herkes artık oturduğu evin sahibidir…”
Bu sözler Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkanı Erkan Baş’ın sosyalist bir Türkiye için sıraladığı vaatlerin başında geliyor. Ağızdan çıktığından beridir Baş’ın bu cümlesi çok tartışılmış, “içi boş” bulunmuş, sosyalistlerin iktidara geldiklerinde ilk icraatlarının “insanların evine çökmek olacağı” söylenerek eleştirilmişti. Peki, neye ve kimeydi bu tepki?
Baş, sosyalizmin cüretkâr olduğu kadar mantıklı da olan bu vaadinin altını, devletin konut politikalarından bankaların ipoteklerine, emlak baronlarından öğrencilerin barınma meselesine dek hemen her konuda detaylıca doldurarak şunu söyledi: “İnsanların evine sosyalistler çökmüyor, kapitalistler çöküyor.” Ancak sosyalizm mevzu bahis olunca fikre düşman olmayanlardan dahi benzer karşı çıkışları duymak mümkün: Sosyalizm iyi fikir ama uygulamada işlemiyor… Baş’ın cümleleri, merkez ve alternatif medyanın “haberi okutma” pratiklerince “dikkat çekici” başlıktan sunmaları ve haber içeriğinin “okunmaması” ile yukarıdaki ilk tepkileri beraberinde getirdi. Ne de olsa açgözlülüğün, bencilliğin, kısa dönemde çok kazanma şehvetinin arşta olduğu bir kapitalizm dünyasında bu vaat, bir “hayal”den öteye geçemez! Oysa açlık ve yoksulluk sınırının her geçen gün arttığı, çalışarak mülkiyet sahibi olmanın neredeyse imkânsızlaştığı bir Türkiye’de “Bunu söylemenin insanca yaşama ters düşen tarafı neresidir?”
ABD’li aktivist, mizahçı, Socialist Worker editörü Danny Katch, Yordam Kitap tarafından yayımlanan Ciddi Ciddi Sosyalizm adlı eserinde sosyalizmi yerenlere çok kısa ve açık bir cevap veriyor: “Sosyalizm kapitalizmden hem daha mantıklı hem de daha ahlaklıdır.” Yazar, en ateşli sosyalizm karşıtlarının bile, fikrin kulağa hoş geldiğini itiraf ederek eleştirmeye başladığını söylerken bunun nedenini, tersinin bariz şekilde doğru olmasına bağlıyor: Kapitalizm kötü bir fikir.
Katch, sosyalizm kelimesinin kuşaklar boyunca hiç bugün olduğu kadar dolaşımda olmadığını söylüyor. Ancak kelimenin içeriğinin zayıf ve 1848’de olduğundan daha fazla bir hayaleti andırdığını da ekleyerek. “Sosyalizmin hayalete dönüştüğü bir çağda, gerçek demokrasinin ve eşitliğin alacağı somut biçimleri düşünmek zaman kaybı sayılmaz,” diyerek kitabın amacının Marx’ın heyulasını ete kemiğe büründürmek olduğu açıklıyor. Sosyalizmi anlatmaya evvela kapitalizmden başlıyor Katch: “Issız, tropik bir adada sıfırdan bir toplum kurduğumuzu düşünelim ve varsayalım ki, şöyle bir öneride bulunuyorum: Bütün işi yapan insanlar kazanabilecekleri en az parayı kazanırken, hiçbir şey yapmayan ama hisse senedi olan insanlar hayatları boyunca harcayabileceklerinden fazla para kazanacak. Herhalde birbirinize bakıp ‘ı-ıh’ derdiniz. Sonra ben ‘Durun durun daha bitmedi,’ diyorum; ‘Havayı, suyu, bitkileri, madenleri ve hayvanları işçilerden bile çok sömüreceğiz!’ Belli ki bu adamda bir sorun var diyerek ufak ufak sıvışmaya bakardınız. Bense konuşmaya devam ediyorum: Durun gitmeyin! Kitle imha silahlarıyla ve vahşi hapishanelerle barışı koruyabiliriz…”
Esprili üslubuyla, sosyalistlerin gözünden kısa bir kapitalizm tarihi özeti yapan Katch, kapitalizmi, yıkıcı ve insanlık dışı görürken aynı zamanda saçma da buluyor: “Kapitalizmin abeslikleriyle dalga geçmek insana, bu kadar aptalca bir sistemin elbette yıkılabilir olduğunu da hatırlatır.” Komünist Manifesto’daki “ürettiği her şeyden önce, kendi mezar kazıcısıdır” ifadesinde olduğu gibi kapitalizm, kapitalistlerin artık hükmünü yitirmesi gereken bir dünyayı da yarattı. Kurulacak yeni dünyada adalet için savaşan insanlığın gündemine sosyalizmi tekrar taşıyabiliriz ama “kapitalizm işleri o kadar berbat etti ki, daha iyisini yapabileceğimizden bir türlü emin olamıyoruz.” Evet, sosyalizm kapitalizmden hem daha mantıklı hem de daha ahlaklı, ancak her zaman için akıllardaki asıl soru uygulanabilir olup olmadığı. Zira sosyalizm denemelerinin “geçmişteki çuvallamaları”, sosyalistlerin peşini bırakmıyor. Tüm bunlara rağmen Katch, yapılan araştırmaların sonucunda sosyalist düşüncenin “her şeye rağmen geri döndüğü” söylüyor ki, bu harika haber!
Erkan Baş’ı ve sözlerini “insanların evine çökmek” şeklinde eleştirenlere Marx ve Engels’in Manifesto’daki şu cümleleriyle yanıt vermek mümkün: “Komünizm hiç kimseyi toplumun ürünlerini mülk edinme gücünden yoksul kılmaz, insanı böyle bir mülk edinme yoluyla başkalarının emeğini boyunduruk altına alma gücünden yoksun kılar, hepsi bu.”
Dünyanın ne kadar farklı olabileceğini göstermek için hayal gücüne muhtacız ve o dünyayı gerçeğe dönüştürmek için de güce ihtiyacımız var. Katch’e göre sosyalistler güç ve hayal gücünü aynı yönde koşmaya ikna edip edememelerine göre değerlendirilir. Bu bağlamda Baş’ın sosyalist bir Türkiye adına sarf ettikleri sadece bir parti deklarasyonu değil, uygarlığın gerilemesini engellemek ve adına yaraşır bir yeni bir dünya hayali için elzemdir de. Kapitalizmin yarattığı uygarlık krizinden yaratıcı bir ütopya ile çıkabiliriz. “Kâbuslarımızdan başka kaybedeceğimiz bir şey yok.”
Sendika.Org, yayın hayatına başladığından bu yana işçi sınıfı hareketinin, solun ve genel olarak toplumsal muhalefetin gündemine ilişkin, farklı politik perspektiflerden düşünsel katkılara açık bir tartışma platformu olagelmiştir. Sitemizde yayımlanan yazılar yayın kurulunun politik perspektifiyle uyumluluk göstermeyebilir. Amacımız, mücadelenin gereksinim duyduğu bilimsel ve politik bilginin üretimini zenginleştirecek tüm katkılara, yayın ilkelerimiz çerçevesinde, olabildiğince yer verebilmektir.