Konteynerler, deniz taşımacılığı dışında değişik amaçla kullanılıyor: Okul, sınıf, barınak, konut, havuz, restoran gibi. Yeni işlevi ise bostancılık
Bir yandan kentleşme tarım topraklarını yutarken ve kimi (organize) sanayi bölgeleriyle tarım toprakları sermaye tarafından yapaylaştırılıp tüm özelliklerini kaybederken, kentlerde tarım yapma girişimleri de çoğalıyor.
Diğer yandan da yürütülen yanlış politikalara iklim değişikliği de etki yaparak tarım büyük darbe alıyor, üretim sekteye uğruyor, çiftçi borca mahkûm oluyor, spekülatörler de gıda fiyatlarıyla oynayarak ceplerini dolduruyorlar.
Kentsel tarım uygulamaları giderek artıyor, özellikle gelişmiş ülkelerde[1]. Kentsel nüfusu tümüyle beslemeye yönelik olmasa da üretim, nakliye, enerji tasarrufu, salımlar açısından kimi yararları ön düzleme çıkmakta ve belirli sebze ve meyve gereksinmesini karşılamaktadır. Çok katlı binalar, eski fabrikalar ve ticaret merkezleri, boş alanlar, ev çatıları, geniş teraslar kentsel tarım için uygulama alanı olmakta. Şimdi ise yeni bir uygulama değişik şirketler tarafından “anahtar elde” olarak kentsel tarımın hizmetine verilmekte: Konteyner çiftlikler.
Konteynerler, deniz taşımacılığı dışında değişik amaçla kullanılıyor: Okul, sınıf, barınak, konut, havuz, restoran gibi. Yeni işlevi ise bostancılık.
Çilek, marul, ahududuyu yurt dışından ithal etmek ve kilometrelerce yol kat etmesini önlemek için konteynerde neden yetiştirilmesin?
Kentsel teknolojik tarım, denetimli ortamda tarım, dikey tarım, teknolojik tarım adı da veriliyor.
Biz de “konteyner bostancılık” adını uygun bulduk.
ABD’de NASA (Ulusal Havacılık ve Uzay dairesi) bile ilgileniyor. Mars gezegeninde konteyner bostancılığı düşünüyor. Elon Musk’ın kardeşi Kimbal Musk bile “Square Roots” adlı firmasıyla işin içinde. Olur ya başarılı olursa! Uzaya da belki konteyner yollar kardeşi.
Toprak sıkıntısı çeken Japonya’da (ki gıdasının %60’ını ithal ediyor) Toshiba firması eski bir araba fabrikasında 100 kadar konteyner çiftliği kurma peşinde.
Singapur, Avustralya’da işin içinde.
Hidroponik ve akuaponik teknikleri kullanılıyor. Hidroponik sistem toprak kullanmadan su içinde mineral besinleri kullanır. Sebze ya da bitkiler kil, köpük üzerinde yetişir. Akuaponik ise su kültürü ile hidroponik sistemin birleşmesi olup bitki ve balık yetiştiriciliğini bir araya getirir. Konteyner bostancılıkta balık üretiminden çok sebze, bitki (şifalı) yetiştirilmesi söz konusudur.
Amaç kenti beslemek mi?
Konteynerler deniz taşımacılığının vazgeçilmezi. Kimi şirketler eski ve kullanılmış konteynerleri yeniden gözden geçirerek kentsel tarım için kullanma yolunu seçerler.
Bu düşüncenin ilk sahipleri Brad McNamara ve Jon Friedman olup ilk uygulamayı 2010 yılında ABD’de Boston kentinde “Freight Farms” ile yaparlar. Amaç kentleri yerel üretimle beslemek.
Konteynerleri çiftliğe dönüştürmek için gerekli olan çalışmalar belirli firmalar tarafından yapılıp pazarlanıyor. Ama siz de bu tür firmalardan vazgeçip tekniği de fazla kullanmadan kendi çiftliğinizi gerekirse dostlarınızla birlikte semtin bir köşesinde gerçekleştirebilirsiniz.
Örneğin Agricool (Fransa) firması 2015 yılında kurulmuş olup her biri 30 metrekare olan dört konteynerde yılda 7 ton çilek üretmekte. Aynı firma Dubai’de konteyner çiftlik için yatırım peşinde. Dubai’de kurulmaya başlanan ve 2500 kişinin yaşadığı “Sustainable City”de (sürdürülebilir kent) uygulama yapılması düşünülüyor. Bu tür ülkeler için ideal bir çiftlik. Ayrıca sermayeleri de bolca var. Öde parayı al hizmeti. Biz üretelim düşüncesi yok.
Tüm kenti beslemek zor olduğu gibi gereken tüm besinleri de (buğday gibi) konteynerlerde yetiştirmek zor. Bu nedenle konteyner bostan belirli sebzeler, meyvelere ve kimi bitkilere öncelik veriyor: marul, çilek, ahududu, kekik, nane, maydanoz gibi.
Doğrudan satış söz konusu. Restoranlar, manavlar, resmi daire ve okul yemekhaneleri, oteller müşterileri.
Su damlama sistemiyle iktisatlı kullanılıyor. Dolayısıyla tasarruf önemli ölçüde. Işık, fotosentez LED ile sağlanıyor. Isı, nem düzeyi sürekli olarak bilgisayar yoluyla denetleniyor. Kimileri de enerji fazla tüketiyor dese de (LED lambaları ile) henüz uygulama yeni olduğundan bu konuda tasarruf olup olmadığını beklemek gerekir diyorlar. Ayrıca, konteynerler üzerine yerleştirilen güneş panelleri ile tasarruf olanaklı.
Tarım ilacı kullanılmıyor. Parazit, mantar, zararlı böcek söz konusu değil.
Hava koşullarından etkilenmiyor. Don, aşırı sıcak, dolu gibi olaylardan korunmalı.
Ayrıca iklimle uyumlu. Karbondioksit salımı yok.
Sebze ve meyvelerde verimlilik olduğu gözleniyor. Tarlada 3-4 ayda yetişen salata 30 günde konteyner içinde satılabilir hale geliyor.
Kilometrelerce yol kat edip uzaktan gelen kivi, avokado, mango gibi meyvelerin yetiştirilmesi olanaklı olacak.
Uzmanlara göre renk, tat, vitamin konusunda ise herhangi bir sorun yok. Serada üretimden daha kolay deniliyor.
Tarım makinesi yok. Kişi tarlada koşup duracağına bilgisayar başında tarımın yapar.
Bütün yıl boyu üretim olanaklı.
Uygulamanın yakın zamanda ne gibi sonuçlar vereceği, uygulamaların çoğalıp çoğalmayacağı konusunda karar vermek için erken. Geçici bir heves, uygulama da olabilir.
Yatırım maliyeti fazla ama geri dönüşün kısa olacağı söyleniyor. Sermaye şimdilik ilgileniyor ve kâr kapısı açılırsa konteynerler denizden çok karada daha fazla sayıya ulaşabilir.
Ne kadar fazla olsa da kimi ürünleri, özellikle tahıl, yetiştirmek zor. Belli bir nüfusu besleyebilir. Tarım koşullarının zor olduğu yerlerde uygulama yapılabilir ama bu gibi yerlerin konteynere yatıracak parası olmalı.
Kuşkusuz öncelik tarımın kendisi, yapısı ve çalışanları. Tarımın dışa bağımlılığı, ülkenin kendine yetecek olması daha önemli. Bunları sağladıktan sonra konteyner bostancılık yerini alabilir. Gelişmekte olan ülkelerin esas sorunu insanları açlığa mahkûm etmeden doyurmak olmalı. Şimdilik gelişmiş ülkelerde sürüp süreceği belli olmayan, belirli bir gıda üretimi amaçlayan bir heves gibi görünüyor. Önümüzdeki yıllar başarılı olup olmaması konusunda gerekli yanıtı verecektir.
Dipnot:
[1] Bu konuda bakınız. İsmail Kılınç, Kentsel tarım, kentsel çiftlik ve uygulamalar, sendika.org, 19 Mayıs 2016. https://sendika.org/2016/05/kentte-tarim-kentsel-ciftlik-ve-uygulamalar-ismail-kilinc-351683/
Kaynaklar:
20minutes.fr: inspirebox.fr; journaldemontreal.com; objectifeco.com; rfi.fr; lsa-conso.fr; wikipedia.fr; ajsolution.fr; leprogres.fr; pwc.fr.
Sendika.Org, yayın hayatına başladığından bu yana işçi sınıfı hareketinin, solun ve genel olarak toplumsal muhalefetin gündemine ilişkin, farklı politik perspektiflerden düşünsel katkılara açık bir tartışma platformu olagelmiştir. Sitemizde yayımlanan yazılar yayın kurulunun politik perspektifiyle uyumluluk göstermeyebilir. Amacımız, mücadelenin gereksinim duyduğu bilimsel ve politik bilginin üretimini zenginleştirecek tüm katkılara, yayın ilkelerimiz çerçevesinde, olabildiğince yer verebilmektir.