Politik bir işçi hareketi yaratılamadığı takdirde yeni haklar elde etmek ve koşulları düzeltmek, iyileştirmek, TİS süreçlerinde makul düzeyde bir zam elde etmek hep bir hayal olarak kalacak. Ancak politik işçi hareketi geliştiğinde 'Üreten Biziz Yöneten de Biz Olacağız!' şiarı bir hayal olmaktan çıkar ete kemiğe bürünür. Elde edilen kazanımlar daha ileri kazanımlara doğru gider
Daha önceki yazılarımda da belirttiğim gibi, büyük metal sektöründe Ekim 2020’de başlayan TİS görüşmeleri Kasım 2020 sonuna doğru sonuçsuz kalmıştı. Eski Toplu İş Sözleşmesi Kasım 2020’de bitmişti.
İşveren sendikası FME’nin %0,96’lık zam teklifine karşılık FNV, CNV, De Unie ve VHP2 gibi işçi sendikalarının talebi ise %5 zamdı. Arada ciddi bir fark vardı. İşveren sendikası FME %0,96 zamda diretti. Daha sonra bu oranı %1,25’e çekti. FNV ve CNV gibi işçi sendikaları FME’ye ültimatom verdiler. Ne var ki bu ültimatom karşılık görmedi.
Pandemi koşullarında grevlerin zorluğu
Ocak 2021’in üçüncü haftasından itibaren FNV ve CNV gibi işçi sendikaları çeşitli büyük metal sektörü fabrikalarında aralıklarla grevler yaptı. Pandeminin ikinci, üçüncü dalgalarında grev yapmanın zorluğuna rağmen pandemi kurallarına uygun olarak grevler başarıyla gerçekleşti.
14 Temmuz 2021: Prensipte anlaşmaya varıldı!
Bu anlaşmaya göre; 1) 1 Aralık 2020’den 1 Temmuz 2021’e kadarki TİS’siz geçen süreç için Ekim 2021’de %2,3’lük fark toptan ödenecek. 2) Temmuz 2021’den itibaren %2,3 zam işçinin ücretine yansıyacak. 3) 1 Şubat 2022’den 30 Kasım 2022’ye kadar ise işçilerin maaşına %3 zam yansıyacak. Yani 2 yıl geçerli bir anlaşmaya varılmış oldu. 4) TİS süreci boyunca gençlerin ücretlerinin yükseltilmesi ve düzeltilmesi için taraflar arasında stratejik anlaşmaya varıldı.
Eşit işe eşit ücret!
Metal sektöründe kadın işçilere daha fazla yer verilmesi için koşulların iyileştirilmesi gerekiyor. Öğrenim durumu ve iş deneyimleri göz önünde bulundurularak eşit işe eşit ücret dengesi çalışanlar arasında sağlanacak. Bu konu TİS süreci boyunca incelenecek, araştırılacak ve değerlendirilecek. Kadın ve erkek işçiler arasında iş deneyimi, öğrenim düzeyi de gözetilerek eşitlik sağlanacak. Sektördeki teknolojik gelişmeler okul, kurs vb. olanaklarla çalışanların kapasitesi yükseltilecek. Böylece daha verimli ve daha olanaklı çalışma koşulları sağlanacak. 60 yaş üstü işçilerin çalışma saatlerine ilişkin işçinin kendi isteğine göre karşılıklı ayarlama ve iyileştirme olanağı sağlanacak ve uygulanacak.
Kadroya alınma ve sendikal haklar
Büyük metal sektöründe 2400 taşeron firma işçisinin kadroya alınması sağlanacak. TİS sürecinden sonrada buna devam edilmeli. Taşeron firma işçilerinin ücretlerinin düzeltilmesi aşamalı olarak yükseltilmesi için bir programa bağlanmalı. Çalışma zamanları ayarlamaları koşullara uygun yapılmalı. Sendikaya üye olanların yıl sonunda ödedikleri sendika aidatlarının belli bir yüzdeliği vergi iadesi olarak geri alınmalı. Sendika üyelerinin sendika içinde aktif rollerine göre okul, kurs, eğitim semineri vb. toplantılarına katılmaları, sorunsuz kabul edilmeli. Bu konuda taraflar arasında uyumlu bir süreç sağlanmalı. Örneğin sendika üyeler kadro üyeler rolüne geçtiklerinde okul, kurs, eğitim seminerleri gibi deneyimlerini diğer işçi arkadaşlarının sorunlarını çözmek için kullanmalı.
TİS konsepti kamuoyuna açıklandı
Prensipte anlaşmaya varıldıktan sonra işçi ve işveren sendikası konsepti kamuoyuna duyurdu. İşveren sendikası FME kendisine üye 3000 küsur patronun onayına sundu. İşçi sendikaları FNV, CNV, De Unie ve VHP2 de kendi üyelerinin onayına sundu. Bu arada büyük metal sektöründe çalışan 180.000 işçinin 150.000’i yeni TİS’e dahil. Diğer fabrikaların kendi özel TİS anlaşmaları yapılıyor. Örneğin Tata Steel Demir Çelik Fabrikası’nda yaklaşık 10.000 işçi çalışmakta. Onlar kendi özel işyeri TİS’lerini yapıyor. Yaptıkları TİS anlaşmasına ilişkin, ulusal düzeyde sendikalar tarafından yapılan TİS’ten kötü olmaması ya da aynı düzeyde olması şartı var.
TİS’in onaylanması
14 Temmuz 2021’de prensipte varılan anlaşma daha sonra 12 Eylül 2021’e kadar onaylanması için işveren ve işçi sendikaları üyelerinin oylamasına sunuldu. Sürenin sonunda yeni TİS’i her iki taraf da kabul etti. Ama ne yazık ki yüzde kaçla kabul edildiğini bilmiyoruz. Bir önceki TİS’te de aynı şey yapılmıştı. Buna karşı çıkan biz kadro üyelere FNV sendikamız tarafından doyurucu bir cevap verilmedi. Gerekçe olarak ise işveren ve diğer işçi sendikalarının toplam olarak böyle bir kararın dışında olmaları gösterildi. O zaman sadece bizim FNV sendikamız katılımcı üyelerinin oylama sonuçlarını bildirmelerini istedik. Bu konuda da eleştiri ve önerilerimiz kabul edilmedi. Mesela 2019’da yapılan emeklilik anlaşmasını da FNV ve CNV sendikaları referanduma götürmüşlerdi ve sonuçlarını her iki sendika ayrı olarak kamuoyuna açıklamıştı. EVET oyları HAYIR oylarından çok olmasına rağmen işçi sendikaları HAYIR oylarının yüzdeliğini de dikkate alacağız açıklaması yapmışlardı. Bu referandumda, sadece işveren sendikasından ve işçi sendikalarından oylamaya katılanların %95 evet dendiğini bildirdiler.
Kazananlar ve kaybedenler
TİS süreci başladığında %0 sözleşme dayatan, işlerin iyi gitmediğinden dem vuran, işveren sendikası FME’ydi. Diğer taraftan Hollanda’da metal sektörü en çok kâr eden sektördür diyen de işçi sendikalarıydı. Bu yüzden işçilerin de talebini dinleyerek en az enflasyon oranında yıllık %5 zam talebinde bulunulmuştu. Ama anlaşmaya varılan TİS’te zam oranı 2 yıl için toplamda %5,3. Yani ilk yıl için %2,3; ikinci yıl için ise %3 zam yapıldı. Kaybeden taraf yine işçiler, kazanan taraf yine patronlar oldu.
Hollanda’da metal sektörü en çok kâr eden sektörmüş. Ama iş işçilerin ücret artışlarına gelince pandemi, ekonomik krizler vb. bahane edilir. Yine %5’lik zam talebi işçiler için bir hayal olarak kaldı. Bunu başarmak ve yeni haklar elde etmek için politik bir işçi hareketine ihtiyaç var. Bu başarılmadığı takdirde yeni haklar elde etmek ve koşulları düzeltmek, iyileştirmek, TİS süreçlerinde makul düzeyde bir zam elde etmek hep bir hayal olarak kalacaktır. Ancak politik işçi hareketi geliştiğinde ‘Üreten Biziz Yöneten de Biz Olacağız!’ şiarı bir hayal olmaktan çıkar ete kemiğe bürünür. Elde edilen kazanımlar daha ileri kazanımlara doğru gider. Bu mücadelenin yolu saldırı ve tuzaklarla doludur. İşçi sınıfı ya bu kara dumanı dağıtacak ve yeni bir çığır açacak ya da bu sisli, puslu havada yürümeye devam edecek. Bunu değiştirecek yegane güç işçi sınıfıdır! Öyleyse bütün enerjimizi sınıfın politikleşmesi için harcamalıyız.
İşçi sınıfının devrimci birliği ve politik bir işçi hareketi için ileri!
Eindhoven/Hollanda, 27 Eylül 2021
Ali Solmaz: FNV-DAF İşyeri İşçi Temsilcisi
