Daha COVID belası bitmeden yeni bir krizle karşı karşıyayız. Bu seferki krizin adı ÇİP KRİZİ! Salgının etkisiyle geçen sene otomobile olan talep azalınca önde gelen otomotiv firmaları, “tam zamanında üretim” diye stok maliyetlerini kısmak amacıyla çip siparişlerini azalttı. Otomobile olan talebin yeniden canlanması karşısında bu sefer otomotiv firmaları yeniden çip siparişi vermeye kalkınca, söz konusu çip üreticisi firmalar talebi karşılayamaz oldu. Ve dünyanın en büyük otomotiv tekelleri ardı ardına üretime ara vermek ya da üretimi düşürmek zorunda kaldılar
Aralık 2020 itibariyle biten eski TİS süreci, yerini yeni TİS görüşmelerine bırakmıştı. Fakat bu görüşmelerden işçi sendikalarının istediği sonuç çıkmayınca grev kararı alındı ve işçiler metal patronlarına üretimden gelen gücünü gösterdi. Çeşitli büyük metal sektörü fabrikalarında alfabetik sıraya göre greve gidildi. Bugüne kadar yapılan dönüşümlü grevlerden bir sonuç çıkmadı ve bu gidişat işçilerde bir öfkeye dönüşüyor. Bazı fabrikalar başta sendikalı işçiler olmak üzere greve katılan tüm işçilere karşı zorluklar çıkarıyor.
Metal işverenleri sendikası FME kendi taleplerini bildirmişti. İşçi sendikaları da işçilerin talepleri üzerinden görüşmeleri yürüttü. Hollanda’da İşçi Temsilcileri Kurulu içinde çeşitli sendikalar ve bağımsız üyeler bulunuyor. İşçi Temsilcileri Kurulu yasal koruma altında ve dokunulmazlığa sahip ama grev çağrısı yapma hakkına sahip değil. Grev, sendikalı olsun olmasın herkes için anayasal hak ama mecburi değil.
DAF’ta dördüncü tur grevi
Daha önce diğer işletmelerle aynı tarihte greve gidilmişti. Üç defa farklı tarihlerde 48 saatlik (2 gün) grevler yapıldı. DAF işçilerinin 4. grevi ise 72 saat (3 gün) 28-29-30 Nisan 2021 tarihlerinde yapıldı. 1048 işçinin katılımıyla gerçekleşen grevler başarılı geçti. DAF’ta bazı bölümlerde katılımın yüksek olması nedeniyle üretim ciddi oranda durdu. Grevlere DAF’ta örgütlü olan FNV ve CNV sendikalarının ortak çağrılarıyla gidildi. SMS’le yapılan grev çağrıları işçilerde büyük heyecan ve coşku yarattı.
Grevler ve pandemi süreci…
Bir yılı aşkındır devam eden pandemi süreci her alanda ama özellikle üretimde büyük sorunların yaşanmasına sebep oldu. Pandeminin bitmeyen dalgaları özellikle işçileri ve emekçileri vurdu. Pandeminin ilk dalgasının aksine sonraki dalgalarda üretim giderek arttı. Bu da biz işçi ve emekçilerin kitlesel olarak hastalanmasına ve ölümlere yol açtı. Hastalığı atlatanlar ise gerek psikolojik gerek fiziksel olarak halen etkilerini taşıyoruz. Ciddi unutkanlık, geçmeyen öksürük, kas ve eklem ağrıları, yorgunluk, solunum sisteminde sıkıntılar vb… Bütün bu sorunların işçi ve emekçilerin aileleriyle birlikte yaşandığını düşünürsek pandeminin vahim sonuçları daha iyi anlaşılacaktır.
Kapitalizm yeni bir küresel krizle karşı karşıya
Kapitalizm doğası gereği ekonomik, sosyal ve siyasal krizler üretir! Ve her krizin faturasını bizlere ödeterek kârına kâr katarak büyür, güçlenir.
Daha COVID belası bitmeden yeni bir krizle karşı karşıyayız. Bu seferki krizin adı ÇİP KRİZİ! Çok sorun teşkil etmeyecek gibi görünse de aslında hiç de öyle değil. Salgının etkisiyle geçen sene otomobile olan talep azalınca önde gelen otomotiv firmaları, “tam zamanında üretim” diye stok maliyetlerini kısmak amacıyla çip siparişlerini azalttı. Buna karşılık çip firmaları mevcut üretim kapasitelerini kullanmak ve daha fazla kâr elde etmek amacıyla o sıra salgın nedeniyle talebi artan tüketim elektroniği sektörüne (bilgisayar, tablet, telefon, oyun konsolu, televizyon vb.) çip üretmeye başladı. Geçtiğimiz aylarda otomobile olan talebin yeniden canlanması karşısında bu sefer otomotiv firmaları yeniden çip siparişi vermeye kalkınca, söz konusu çip üreticisi firmalar talebi karşılayamaz oldu. Ve dünyanın en büyük otomotiv tekelleri ardı ardına üretime ara vermek ya da üretimi düşürmek zorunda kaldılar. Bu krizde de kapitalizmin plansız ekonomisinin yanı sıra daha pek çok etkenin (tabiî ki bu etkenler de kapitalizmden bağımsız olamaz) neden olduğunu söyleyebiliriz.
Bu krizin etkisiyle DAF’ta da üretim düştü. Henüz açıklama yapılmadı ama yıl sonuna kadar belli bir süre üretimi durduracağı düşünülüyor. Önümüzdeki günlerde temsilciler kurulu bu konuda bilgilendirilecektir. Şu anda günlük 178 olan TIR sayısı 156’ya düştü, motor sayısında da ciddi bir düşüş var. Ned Car (mini BMW) fabrikası bir hafta üretimi durdurdu.
Krizin faturası kapitalistlere
Kapitalizm bu krizlerle debelenirken Hollanda’da da büyük metal sektöründe grevler olumsuz etkilendi, bir çıkmazla karşı karşıyayız. Hiçbir yasa biz işçi ve emekçilerden yana değil. En büyük gücümüz üretimden gelen gücümüzken bu koşullarda bu gücü kullanmak ise her zamankinden daha zor.
İkinci aşama eylem ve mücadele şekli kendini dayatıyor. Fabrika işgalleri, üretimi engelleme, bloke etme… Ama maalesef işçi sınıfı böyle bir mücadeleye hazır değil. Bu sorunun çözümü ilk elden sendikalara düşüyor. Krizin faturasını kapitalistlere ödetmenin başka yolu yok! Kuşku yok ki kriz derinleştikçe işten çıkarılmalar kaçınılmaz olacaktır ve bundan ilk etkilenecek olan da taşeron firma işçileri olacaktır.
Hollanda’da 2021 1 Mayıs’ı…
Bu yılki 1 Mayıs geçen yıllara göre daha çok gündem oldu. Çünkü metal sektöründe ve diğer sektörlerde yaşanan TİS görüşmelerinde 1 Mayıs’ın resmî tatil ilan edilmesi de talepler arasındaydı. Ne var ki bu yılda pandemi kısıtlamalarından dolayı 1 Mayıs adına layık bir şekilde kutlanamadı. FNV sendikası geçen yıl olduğu gibi bu yıl da 1 Mayıs’ı online olarak kutladı. FNV sendikasından temizlik sektöründe sendika başkanı ve bir sunucunun katılımıyla çeşitli sektörlerden işçi ve emekçilerin online katıldığı ve bazı işçilerin stüdyoya giderek programa katılarak gerçekleşti. Gündemler ve işçilerin talepleri üzerinden oldukça verimli bir program oldu. Gerek online gerek davetli olarak çeşitli sektörlerden katılımcılar sorunlarını ve taleplerini dile getirdi. Sosyal ve ekonomik koşulların iyileştirilmesi, taşeron işçilerin kadroya alınması, yoğun çalışmanın normal çalışma koşullarına dönülmesi ve 1 Mayıs’ın resmi tatil ilan edilmesi gibi konular tartışıldı.
Mayıs 2021, Eindhoven/Hollanda
Ali Solmaz: FNV-DAF İşyeri İşçi Temsilcisi
