Çok uluslu finans şirketi Wells Fargo, gelişmekte olan ülkelerin olası dış borçlarını ve bu dış borçlar karşısında ülkelerin ekonomilerinin kırılganlığını raporladı. Türkiye, puanlamadaki bütün faktörlerde yüksek kırılganlığı içeriyor
Çok uluslu finans şirketi Wells Fargo, 11 Mayıs’ta “Gelişmekte Olan Ekonomilerin Dış Borç Sorunu Var mı?” başlıklı bir rapor yayımladı.
Salgın sonrası büyüme beklentisi var
Rapora göre salgın sonrası yıllarda büyüme beklentisi var. Wells Fargo, spesifik olarak, küresel GSYİH’nin 2021’de %6’nın üzerinde büyüyeceğini tahmin ettiklerini belirtirken bu durum gerçekleşirse, en az 40 yıl içinde küresel ekonomik büyümenin en güçlü yılı olacağını vurguluyor.
Ocak ve Şubat aylarında hazırladıkları gelişmekte olan ülkelere dair olan raporlarda risk faktörlerinin eksik kaldığını, bu eksikliğin bu rapor ve sonraki raporlarla tamamlayacağını vurgulayan şirket, bu raporda gelişmekte olan ülkelerin dış borçlarının yarattığı riskleri inceleyeceklerini gelecek raporda da dış borçların ödenmemesi durumunda hangi ülkelerin olumsuz etkileneceğini inceleyeceklerini belirtiyor.
20 yılda dış borçlar 5 katına çıktı
Raporda Uluslararası Finans Enstitüsü’nün verilerine referans verilerek 62 gelişmekte olan ülkenin 2000 yılında toplamda 2 trilyon dolar dış borcu olduğu belirtilirken bu sayının 2020 yılında 11 trilyon doları bulduğu belirtiliyor.
Neoliberal politikaların baskın hale geldiği 2000’li yıllarda pek çok ülkede yüksek büyüme rakamları elde edildiği belirtilen raporda Çin’in hariç tutulduğu istatistiklerde dış borç/GSYH oranının da sürekli arttığı vurgulanıyor.
Özellikle Türkiye, Meksika, Hindistan, BAE gibi yeni sömürge ülkelerde dış borcun GSYH seviyesinin çok üstünde olması dikkat çekiyor.
Türkiye ekonomisi, en kırılgan ekonomi
Dış borcun yaratacağı ekonomik kırılganlığın ölçümüne dair bir çerçeve sunan rapor, bir kriz karşısındaki kırılganlığın, toplam dış borç miktarı, dış borç/borç oranı ve kısa vadeli borç ve döviz borcu oranları ile birlikte arttığını vurguluyor. Dış borçların GSYH oranlarının da bu kırılganlığın ölçümünde önemli bir faktör olduğunu belirten rapor incelediği 25 ülke arasında bir sıralama da sunuyor.
Yapılan puanlama sistemiyle dış borç krizine karşı kırılganlığı yüksek, orta ve düşük kategorilerine ayıran raporda yüksek kırılganlığa sahip ülkeler Türkiye, Arjantin, Venezulea ve Endonezya olurken Türkiye listenin başında yer aldı. Türkiye’nin son birkaç yılda para birimindeki düşüşünün dış borç krizini olgunlaştırabileceği belirtiliyor. Dikkat çeken bir diğer nokta ise, puanlamaya etki eden 8 faktör için de Türkiye’nin yüksek düzeyde kırılganlık içermesi oldu.
Çin de sarı bölgede
Raporda “Şaşırtıcı bir şekilde, çerçevemiz Çin’i de sarı bölgeye yerleştiriyor. Sezgisel olarak, 3 trilyon doları aşan muazzam döviz rezerv stoku göz önüne alındığında, Çin’de bir dış borç krizi olasılığı oldukça düşük görünebilir. Bununla birlikte, ekonomik görünüm raporlarına yönelik risklerimizde vurguladığımız gibi, Çin’in sistem genelindeki borç sorunları ve kurumsal temerrütler son zamanlarda arttı. Çerçevemiz, Çin’in borç sorunlarının küresel ekonomik görünüm için düşündüğümüz kadar riskli olabileceğini öne sürüyor.” ifadeleriyle Çin’in de dış borç krizi karşısındaki kırılganlığını orta düzeyde olduğu belirtiliyor.
*Wells Fargo, 1929 yılında kurulan, merkezi San Fransisco ve California’da bulunan, ABD’de ve farklı denizaşırı ülkelerde yönetim ofisi bulunan çok uluslu bir finans şirketi. Şirket gelire göre yapılan Fortune 500 listesinde 30. sırada yer almaktadır.
Sendika.Org