Pandemi tedbirleri kapsamı giderek artarak uzatılıyor. Gıda satışı yapan yerler ve marketler dışında yerler kapatma kapsamında. Ama fabrikalarda üretim bütün hızıyla devam ediyor. TİS sürecinin tıkanması işçileri tepkilerini dışa vurmaya itiyordu. Çok geçmeden bazı işyerlerinde grev sesleri yükseldi
9 Eylül 2020’de başlayan TİS görüşmeleri sonuç vermeyince ve işçi sendikalarının verdiği ültimatom karşılıksız kalınca grev kararı çıkmış ancak pandemi kısıtlamaları gerekçesiyle grev de ertelenmişti. FNV sendikası merkez yönetimi grevlerin 19 Ocak 2021’e kadar ertelendiğini açıklamıştı.
Bu durum çalışanlar tarafından tepkiyle karşıladı. FNV kadro üyeleri DAF, SCANIA, ASML, VDL işyerlerinde yönetimin aldığı grev erteleme kararını protesto etti. Başta üyeler ve destekleyenler olmak üzere toplanan binlerce imza FNV merkez yönetimine iletildi. Sendika da grevde karar kıldı. Bu bütün bölgelerde işçiler tarafından memnuniyetle ve coşkuyla karşılandı. İşveren sendikası işçilerin bu kararlı duruşu karşısında utangaç bir açıklama yaparak sendikanın istediği %5 zamma karşılık %1 bir yıllık ve iki yıllık toplamda %2,25 artış önerisiyle geldi. Bu öneri ciddiye alınmadı.
12 Ocak 2021: Hükümetten pandemi süreciyle ilgili açıklama
Hükümet adına açıklama yapan Başbakan Mark Rutte ve sağlık bakanı Hugo de Jonge pandemi uygulamalarının daha kapsamlı şekilde 9 Şubat 2021’e kadar uzatıldığını açıkladı. Gıda satışı yapan yerler ve marketler dışında yerler kapatılma kapsamında değerlendirildi. Ama fabrikalarda üretim bütün hızıyla devam ediyor. TİS sürecinin tıkanmasıyla yaşananlar işçi ve emekçileri tepkilerini dışa vurmaya itiyordu. Çok geçmeden bazı işyerlerinde grev sesleri yükseldi. 12 Ocak 2021’de ASML’de saat 13.00’ten 14.00’e kadar 1 saat iş durdurularak greve gidildi. ASML’de 622 kişinin katıldığı eylem kendi içerisinde değerlendirildiğinde başarılı sayılırdı.
21-22 Ocak: DAF ve ASML işçileri grev dedi
18 Ocak’ta FNV ve CNV sendikaları kamuoyuna açıklama yaparak Brabant bölgesinde DAF ve ASML işyerlerinde 48 saat grev kararını açıkladı. Süreci, kimin ne yapacağını açıkça tarif eden e-mail ile bütün üyelerine bildirdi. Greve gidecek üyelerin grev formları eklendi ve işçilerin önceden doldurup grev günü aksama olmadan grev yerindeki görevlilere vermesi istendi. Bu karar bütün işyerlerinde büyük bir coşku ve heyecanla karşılandı.
21 Ocak 2021’de saat 09.00 ile 15.00 arasında, Wim van Doorne Muziekkiosk park meydanında işçiler greve katılmaya çağrıldı. Sabah saat 7.00 itibariyle FNV ve CNV sendikalarından kadro üyeler ve çalışanlar toplandı gereken hazırlıklar yapıldı.
Medya pandemi tedbirlerine titizlikle uyulan greve büyük ilgi gösterdi. Polis kurallara uyulup uyulmadığını sürekli izliyor, kontrol ediyordu. Saat 15.00’e kadar yaklaşık 1300 DAF işçisi ve 120 ASML işçisi form doldurarak greve katıldı.
22 Ocak: Scania grevi
DAF ve ASML grevleri birçok işyerinde özgüven ve heyecan yarattı. Çünkü FNV sendikasının grev açıklamasının ardından birçok işyeri kendi işçilerine aba altında sopa gösteren duyuru ve bildirimlerde bulundular: “Herkes grev yapma hakkına sahiptir ama grev çözüm değildir!” “Sağlık kurallarına uyulmalıdır!” Pandemi sürecinden dolayı üretim düşmüştür, elimizden geleni yaptık, daha ne istiyorsunuz, demeye gelen açıklamalar… Bu çok itibar görmedi. İşçiler greve katılımda kararlı davrandı.
DAF ve ASML’de işçiler 22 Ocak günü 24 saat greve gittiler. Ayrıca Zwolle kentinde Scanina TIR fabrikasında çalışan işçiler de 22 Ocak’ta 24 saat greve gitti. 512 işçinin katıldığı grev oldukça başarılı geçti ve büyük ilgi gördü. Medya pandemi tedbirlerine uyumu dikkatlice izledi.
Süreç nasıl devam edecek?
TİS görüşmeleri işveren sendikası FME tarafından başlatılmazsa daha kapsamlı grevler gerçekleşecek. FNV ve CNV sendikaları greve hazır işyerlerinin listesini basına açıkladı. Yeni grevler dalga dalga yayılacaktır. Ulusal ve bölgesel ölçekli grevler tercihe bağlı. Ama bazı işyerlerine yönelik grevler kaçınılmaz olacak.
Politik bir işçi hareketinde süreci kazanmak ve kalıcı hale getirmek için sınıf bilinci her zaman önemli rol oynar. Sınıfın temsilcilerini ve de sendikayı, sınıfı politikleştirmede önemli görev ve sorumluluk bekliyor. TİS süreçleri kendi başına politikleşmeye yetmiyor. Ülkenin ve de toplumun diğer kesimlerinin sorunlarına sahip çıkmak ve toplumun diğer katmanlarını peşinde sürüklemek işçi sınıfının önünde duran bir sorumluluk.
Bütün bunlar içinde bir sınıf bilinci ve bir bakış açısına ihtiyaç var. Yoksa; boş bir çuvalın dik durması zordur. O halde politik bir işçi hareketi için ileri!
* Son gelişmeler: 15 Ocak 2021’de hükümet istifa etti. Mart 2021’de yapılacak genel seçimler öncesi gelen bu istifa düşündürücü. Koronavirüs tedbirleri kapsamında alınan kararla 23 Ocak 2021’den itibaren saat 21.00’den 4.30’a kadar sokağa çıkma yasağı uygulaması başladı. Bu da sağcıların etkili olduğu protestoları tetikledi. Ancak sokaklarda yalnızca sağcılar yok. İşçiler de onları sokağa çıkma yasağından muaf tutan işyeri belgeleri ile sokakta.
Ali Solmaz: FNV-DAF İşyeri İşçi Temsilcisi, Eindhoven/ Hollanda
