DİSK-AR, TÜİK ve SGK’nin verilerinden yararlanarak emeklilerin ve emeklilikte yaşa takılanların mağduriyetini ortaya koyan bir rapor yayımladı. Raporda, “Milyonlarca emekli asgari ücretin altında aylık alıyor”, “Emekli bayram ikramiyeleri 2020’de yaklaşık 900 TL eridi”, “Hazine destekli en düşük emekli aylık seviyesi 1.500 TL, ortalama işçi emekli aylığı 2.088 TL”, “Emekli aylıkları düşmeye devam ediyor” gibi sonuçlar yer aldı
Sayıları 13 milyonu aşan emekliler ve hak sahipleri Türkiye’nin en büyük toplumsal gruplarından birini oluşturuyor. Fiyatların alıp başını gittiği ülkede, bin liralık emekli ikramiyesi iki yıldır yerinde sayıyor. Üstelik 2020 yılında emeklilerin ikramiye kaybı 900 TL’ye yaklaştı. Emekli aylıkları giderek düşüyor. Yeni emekliler arasında asgari ücretin altında aylık alanların sayısı giderek çoğalıyor.
2008’de AKP tarafından “reform” adı altında sosyal güvenlik mevzuatında yapılan değişiklikler emeklilik aylıklarının düşmesine neden oldu. Emeklilik yaşı yükseltilirken, emekliliği hak ediş koşulları zorlaştı ve emekli aylıklarını düşüren yeni bir hesaplama yöntemi uygulanmaya başladı. Bu sistem nedeniyle emekli aylıklarının asgari ücrete oranı hızla gerilemeye başladı. Nitekim Mart 2020’de emekli aylıklarının 1500 TL’ye tamamlanması kararı alındı. Ancak emekli aylıklarının 1500 TL’ye tamamlanması emekli aylıklarının alt sınırının 1500 TL’ye yükselmesi anlamına gelmiyor. 1500 TL’nin altında emekli aylığı alanların emekli aylıkları korunuyor ancak 1500 TL ile olan fark Hazine tarafından ödeniyor. Bu nedenle Temmuz 2020’de emekli aylıkları 1500 TL’nin altında olan emekliler zam alamadı.
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerinden yararlanarak emeklilerin ve emeklilikte yaşa takılanların (EYT) mağduriyetini ortaya koyan bir rapor yayımladı.
Emekli aylıklarının 2008’den sonra azalmaya başlaması ve giderek asgari ücretin yüzde 50’sinin de altına düşmesi nedeniyle yükselen tepkiler karşısında Ocak 2019’da en düşük emekli aylığının 1000 TL’ye tamamlanması, Mart 2020’de ise 1500 TL’ye tamamlanmasına ilişkin düzenleme yapıldı.
Mart 2020’de Covid-19 kapsamında alınan ilk önlem paketi içinde emeklilere ilişkin yapılan düzenlemelerde 1.500 TL’den düşük emekli aylıklarının 1.500 TL’ye tamamlanması kararlaştırıldı ancak bunun anlamı Temmuz 2020’de bütün emeklilerin 1.500 TL üzerinden değil kendi mevcut aylıkları üzerinden zam alması ve eğer zamlı aylıklar 1.500 TL’nin altında ise aradaki farkın Hazine tarafından karşılanmasıdır.
Öte yandan ortalama emekli aylığı 2.080 TL olup, asgari ücretin altında kalmaktadır. Yani milyonlarca emekli ve hak sahibi asgari ücretin altında aylık ve gelir elde etmektedir.
SGK 2020 Ocak-Haziran döneminde sigortalı işçilerin asgari aylığını 2.030 TL, en yüksek emekli aylığını ise 3.890 TL olarak açıkladı. Rapora göre bu veriler gerçeği yansıtmıyor.
SGK’nin yalanı raporda şu ifadelerle yer aldı:
Hükümet Mart 2020’de 1.500 TL’nin altındaki emekli aylıklarını Hazine desteği ile 1.500 TL’ye yükseltme kararı alırken SGK’nin en düşük emekli aylığını 2.030 TL olarak ilan etmesi kamuoyunu yanıltmak anlamına gelmekte. Öte yandan ortalama emekli aylığı 2.080 TL iken en düşük emekli aylığının 2.030 TL olarak açıklanması akla ve bilime aykırıdır. Öte yandan 2020 yılı içinde emekli olan ve 1.500 TL civarında aylık bağlanan çok sayıda emekli olduğu biliniyor. Türkiye’de halen milyonlarca emekli asgari ücretin ve dahası 1.500 TL’nin altında aylık ve gelire sahip iken SGK emekli aylık ve gelir dilimlerini açıklamamakta direniyor. SGK bir an önce aylık dilimlerine göre emekli aylığı alanların gerçek sayısını kamuoyuna açıklamalıdır.
DİSK-AR’ın raporuna göre emekli ikramiyesindeki kayıplar 900 TL’ye yaklaştı. AKP 2018 yılında İslam dininin bayramlarında emeklilere biner liradan yılda 2 bin lira ikramiye vereceğini taahhüt etti. Bu süreçte belirlenen meblağ da asgari ücretin altında oldu.
Ancak aradan geçen iki yıllık dönemde emekli bayram ikramiyesi gerek asgari ücrete göre geriledi ve gerekse artan fiyatlar nedeniyle eridi. 2020’de asgari ücret 2.324 TL’ye yükselirken emekli bayram ikramiyesi yine 1.000 TL olarak kaldı. Emekli ikramiyesinin asgari ücrete oranı yüzde 42’ye geriledi. Oysa emekli bayram ikramiyesinin asgari ücrete oranı korunsaydı emekli ikramiyesi 2020’de iki bayramda da 1448 TL olmalıydı. Böylece emekliler 2020’deki iki bayramda toplam 896 TL kayba uğradılar. 13 milyona yakın emeklinin toplam kaybı 2010 yılında 11,6 milyar TL civarında oldu. Devlet emekliye 11,6 milyar az para ödedi.
Emekli bayram ikramiyesi sadece asgari ücret karşısında değil, enflasyon karşısında da eridi. Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)- Haziran 2018 ile Haziran 2020 arasında yüzde 30,3 oranında arttı. Ancak 1.000 TL emekli bayram ikramiyesi iki yıl boyunca aynı kaldı. Bu nedenle 1.000 TL’lik bayram ikramiyesi enflasyon karşısında yüzde 30,3 oranında eridi. Emekli bayram ikramiyesi resmi enflasyon oranında artırılsaydı en az 1.300 TL olması gerekirdi.
Kaynak: TÜİK, Tüketici Fiyat Endeksi, Haziran 2018-2020, DİSK-AR.
Emekli bayram ikramiyesi gıda enflasyonu karşısında ise daha fazla eridi. TÜİK’e göre 2018 Haziran ayından bu yana gıda fiyatları ortalama yüzde 35 oranında artış gösterdi. Son iki yıllık dönemde 1.000 TL’lik bayram ikramiyesi gıda enflasyonu karşısında 342 TL kayıp yaşandı.
Gıda enflasyonu esas alınsaydı Haziran 2020’de emekli bayram ikramiyesi 1.342 TL olmalıydı.
Sendika.Org