Beyin ölümü birçok nedenle gerçekleşebilir. Bunlardan bazıları ateşli silah yaralanmaları, ağır kafa travmaları, beyin tümörleri veya geçirilen beyin-damar hastalıklarıdır. Sonuç olarak beynin oksijensiz kalması veya kanamanın yarattığı geri dönüşümsüz hasar, beyin ölümünün gerçekleşmesine sebep olmaktadır. Bu hastalar yoğun bakım koşullarında mekanik ventilatöre (solunum destek cihazı) bağlanarak solunumun ve kan dolaşımının devamı sağlanır ve böylece organların oksijen alımı devam eder. Fakat eğer bu hastalar makineden ayrılırsa kana oksijen sağlanamayacağı ve organlara oksijen taşınamayacağı için kalp atışları kısa süre sonra durur. Hastaların solunum cihazına bağlanmalarının sebebi organlarının bağış için uygun halde tutulmasını sağlamaktır.
Tanı uzmanlar tarafından raporlandıktan ve kesinleştirildikten sonra karşımıza iki seçenek çıkar. Bunlar:
Organ nakilleri hastaların hayatını devam ettirmesini sağlamak veya yaşam kalitelerini ileri derecede arttırmak için yapılmaktadır. Canlı donörler veya kadavra donörlerden sağlanan organlarla transplantasyon (organ nakli) gerçekleştirilir.
Canlı vericilerden sadece karaciğer ve böbrek nakli gerçekleştirilebilir ve bu kişiler hastanın en az 2 yıllık eşi veya 4. dereceye kadar olan yakın akrabalarıdır. Donör ve alıcı eş zamanlı ameliyata alınır ve alınan organ hemen transplante edilir. Beyin ölümü gerçekleşen hastalarsa kadavra donör olarak tanımlanmaktadır. Bu vericilerden alınan organlar özel solüsyonlarda saklanır ve en kısa sürede ihtiyacı olan alıcıya ulaştırılır. Ülkemizde böbrek, akciğer, karaciğer, pankreas, ince bağırsak, kalp, kornea nakillerinin yanı sıra kompozit doku nakilleri de (ekstremite, yüz ve saçlı deri gibi) başarılı şekilde yapılmaktadır. Kollar ve eller üst ekstremiteyi, bacaklar ve ayaklar alt ekstremiteyi oluşturur.
Ülkemizde organ bağışı
Türkiye’de organ bağışının nasıl yapılacağı ”2238 Sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkındaki Kanun” ile belirlenmiştir. Buna göre on sekiz yaşından büyük ve akli dengesi yerinde olan herkes organlarının tamamını veya bir bölümünü bağışlayabilir. Beyin ölümü gerçekleştikten sonra gereken izin hastanın yakınlarından alınmaktadır.
Ölen bir kişinin ailesi organ bağışına izin verirse 7-8 insana yaşam sunabilir!
Gazi Üniversitesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aydın Dalgıç hocamıza bu yazıya katkılarından dolayı teşekkür ederiz.