Türkiye’nin gelir dağılımı felaket, servet dağılımı ise tam bir faciadır!
“Ekonomi konusunda biz çok başarılı olduk ama zenginleşmenin yönünü topluma çevirme notasında yani zenginliğin topluma yayılma noktasında sınıfta kaldık. Fakirin içinde bulunduğu ruh halini görmezden geldik. 7 Haziran seçimlerinde vaatlerimiz noktasında çok fazla devletin ve finans dünyasının bakış açısıyla baktık.” (N. Kurtulmuş, AKP Günlükleri-2, Nokta, 19-25 Ekim, 2015)
AKP’li bakan eskileri şöyle büyüdük, böyle büyüdük diye övünedursun, kişi başına geliri satın alma gücü paritesi hokkabazlıkları ile seçim öncesinde, bir gecede 10.000 dolar artırıversin, malum gerçek değişmiyor: Türkiye’nin gelir dağılımı felaket, servet dağılımı ise tam bir faciadır!
Sadece bu konularda şüphesi olanlar, aydınlanmak isteyenler için değil, AKP döneminde emekçilere yapılan topyekûn saldırının boyutlarını öğrenmek isteyenler için de Bağımsız Sosyal Bilimciler (BSB) kolektif bir çalışma ile AKP’li Yıllarda Emeğin Durumu’nu* (Yordam Kitap) hazırladı.
AKP’li Yıllarda Emeğin Durumu hem gelir dağılımı hem de servet dağılımı verilerini eleştirel bir biçimde ele alarak AKP döneminin fotoğrafını çekiyor. Çalışmada Türkiye’deki resmi kaynakların ve verilerin yanı sıra, yurtdışı yayınlar da kullanılıyor, tutarsızlıklara, abartmalara işaret ediliyor.
Kullanılan yurtdışı kaynaklardan biri Credit Suisee adlı uluslararası bankanın Global Wealth Report başlığıyla son 6 yıldır yayınladıkları küresel servet dağılımı raporu ve Global Wealth Databook adlı veri kitabı. AKP’li Yıllarda Emeğin Durumu hazırlanırken elimizdeki son rapor 2014** yılına aitti. Geçtiğimiz günlerde bu raporun (ve veri kitabının) 2015 versiyonu da yayımlandı. Aşağıda, bu yeni yayınlardan bazı çarpıcı bilgiler aktaracağım. Global Wealth Report 2015 bu yıl orta sınıf konusuna odaklanmış, o bakımdan da kısaca değerlendirmeyi hak ediyor.
Önce servet dağılımındaki durumumuzu 2015 ortası itibariyle görelim:
Orta sınıf konusuna gelince:
Malum, bu konu Haziran İsyanı vesilesiyle uzunca bir süre gündemi işgal etti. Tartışmanın bir kısmı Haziran İsyanı’nın ana aktörü bu grup mudur, yoksa başka bir sınıf mıdır sorusuna odaklanırken, ister istemez orta sınıfın tanımı ve nicel büyüklüğü de gündeme geldi.***
Global Wealth Report 2015, bu yıl servet merkezli yeni bir orta sınıf tanımı yaparak yeni bir sıralamaya gitmiş. Tahmin edilebileceği üzere bazı ülkelerde orta sınıfın içinde sayılabilmek için sahip olunması gereken minimum servet, ortalama servet miktarından az (ABD, Yunanistan) bazı ülkelerde ise daha fazla (Türkiye, Romanya, İran, Mısır). Somutlayalım, Türkiye’de bir yetişkinin orta sınıf mensubu sayılabilmesi için en az 22.378 dolara sahip olması gerekiyor.
Bu ölçüte göre acaba Türkiye’de kaç kişi orta sınıf denilen gruba katılabilir, ya da bir başka deyişle orta sınıf’ın büyüklüğü nedir? Cevap, Global Wealth Report 2015’e göre net: 5.261.000. Merak eden olabilir, yetişkin nüfusu bizimkinin %16’sı olan Yunanistan’ın orta sınıfı neredeyse bizimki kadar 4.309.000. Demek ki, servet dağılımı adilleştikçe orta sınıf büyüyormuş.
Orta sınıfa acaba AKP’li yıllarda ne oldu? Öyle ya, Türkiye’nin kaderini orta sınıf’ın belirleyeceğini, hatta belirlediğini iddia eden hatırı sayılır yazar çizer mevcut idi yakın zamana kadar. Global Wealth Report 2015’in bu görüşün sahiplerine kötü bir haberi var: nüfusu dikkate alınırsa orta sınıfı Yunanistan kadar bile olamamış Türkiye’nin bu cılız tabakası 2000’den bu yana aşağı yukarı yarım milyon mensubunu yitirmiş!
O zaman can alıcı soruyu soralım: acaba bu yitirilen vatandaşlarımızı nereye yollamış olabiliriz? Orta sınıf ve üstüne ait sayılar da raporda verildiği için (üst sınıf’taki artış 2000-15 arası sadece 100.000 civarında) kayıp orta sınıf üyelerinin burjuvalaşamadığını tahmin edebiliyoruz! O zaman?
Sahi, neydi o diğer sınıfın adı?
————————————–
* Kitap, İstanbul-Makine Mühendisleri Odası’nda, 23 Ekim, Cuma günü, saat 19:30’da İzzettin Önder’in yöneteceği, Rifat Okçabol, Oktar Türel, Mustafa Sönmez ve E. Ahmet Tonak’ın konuşmacı olarak katılacağı herkese açık bir panelle tanıtılacaktır.
** Neredeyse bir yıl önce sendika.org’da “Halk Sürünüyor, Vatandaş Zenginleşiyor!” başlıklı bir yazı yazmış ve o tarihe kadar Türkiye’de pek kullanılmayan Global Wealth Report/Databook’a dikkat çekmiştim. Servet dağılımı adaletsizliğinin çarpıcılığı medyanın, daha sonra 7 Haziran seçim kampanyaları sırasında CHP’nin de dikkatini çekti, Kılıçdaroğlu bile söz konusu yayınlardaki bazı istatistikleri kullanmak ihtiyacı hissetti.
*** Bu tartışmaya ben de değişik yazılarla katılmıştım. Yazıların bir kısmına Marksizm ve Sınıflar: Dünyada ve Türkiye’de Sınıflar ve Mücadeleleri’ nden (Yordam) bir kısmına ise sendika.org sitesinden erişilebilir.
Sendika.Org, yayın hayatına başladığından bu yana işçi sınıfı hareketinin, solun ve genel olarak toplumsal muhalefetin gündemine ilişkin, farklı politik perspektiflerden düşünsel katkılara açık bir tartışma platformu olagelmiştir. Sitemizde yayımlanan yazılar yayın kurulunun politik perspektifiyle uyumluluk göstermeyebilir. Amacımız, mücadelenin gereksinim duyduğu bilimsel ve politik bilginin üretimini zenginleştirecek tüm katkılara, yayın ilkelerimiz çerçevesinde, olabildiğince yer verebilmektir.