Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 21 Mayıs 2014 tarihli kararına göre, tüketicilerin bugüne kadar ödedikleri kayıp kaçak bedellerini hukuksal yola başvurarak geri almaları mümkün
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 21 Mayıs 2014 tarihli kararına göre, tüketicilerin bugüne kadar ödedikleri kayıp kaçak bedellerini hukuksal yola başvurarak geri almaları mümkün. 6 soruda kayıp-kaçak soygununu özetledik, Halkevleri Hukuk Dairesi’nin katkısı ile hazırlanan dilekçe örnekleri de ekte yer alıyor
AKP eliyle hızla piyasalaştırılan ve kamu hizmeti olmaktan çıkarılan enerji alanında özelleştirme uygulamaları sona doğru yaklaşırken, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2011 yılından beri herhangi bir yasal mevzuatta yer almamasına rağmen “maliyet unsuru” olarak faturalara yansıtılan kayıp kaçak bedellerinin halktan alınamayacağına karar verdi.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 21 Mayıs 2014 tarihli kararına göre, tüketicilerin bugüne kadar ödedikleri kayıp kaçak bedellerini hukuksal yola başvurarak geri almaları mümkün.
Ancak bu kararın karşısında AKP hızla dağıtım şirketlerinin haksız kazançlarını garanti altına alacak ve yurttaşlara hak arama yasağı getirecek yeni bir düzenleme yapmaya hazırlanıyor.
1- Kayıp kaçak nedir?
Abonelere iletilmek üzere santrallerden dağıtım sistemine giren elektrik enerjisinin bir kısmı iletim hatlarındaki teknik problemler nedeniyle yolda kaybolduğundan, bir kısmı da kaçak kullanımdan dolayı tüketicinin sayacından geçmez.
İşte dağıtım şirketlerinin sistemine verdiği elektrik ile tüketicilerin sayaçları tarafından “tüketildi” diye kaydedilen elektrik arasındaki bu farka “kayıp kaçak” deniyor.
2- Kayıp kaçağın sorumlusu kim?
Elektriğin tüketicilere güvenli ve eksiksiz ulaştırılmasının sorumluluğu Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş. (TEDAŞ) ve bağlı kurumların sorumluluğunda.
Mevcut hukuk düzeninde de halkın kendi kullandığı dışındaki elektriğin fiyatını ödemek gibi bir yükümlülüğü yok.
3- Kayıp kaçak bedeli kime yükleniyor?
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun geçici 9. Maddesi’ne göre 01.04.2011 tarihinden itibaren elektrik tarifesi Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından belirleniyor. EPDK kayıp-kaçak oranlarını, dağıtım şirketleri ile birlikte -onların taleplerine göre- belirleyerek faturalara yansıtıyor. Bedel 30 milyon aboneden tahsil ediliyor.
Yani iletim hatlarını iyileştirmeyen, bakım ve onarımlarını yapmayan, teknik altyapısını güncel teknolojik gelişmelere uygun hale getirmeyen şirketler zararını halka yüklüyor. Elektrik fiyatı bugün üretim maliyetinin iki katı olacak şekilde fiyatlandırılıyor.
Faturalardaki kayıp-kaçak oranı, vergiler, fonlar, şirketlerin çeşitli hizmet bedelleri ile de elektrik fiyatı maliyetinin en az 3 katına çıkıyor. Faturalardaki kayıp-kaçak oranı yaklaşık yüzde 19. Bu oranın büyük bölümü teknik altyapı sorunu ve elektrik iletim ve dağıtım hatlarının iyileştirilmemesinin sonucu oluşuyor.
Geriye kalan kaçak oranını yaratan ise iddia edildiği gibi asıl olarak elektrik faturasını ödeyemeyen halkın kaçak kullanımı değil büyük ölçüde sanayi şirketlerinin kullandığı kaçak elektrik.
Son üç yılda halktan alınan kayıp-kaçak bedeli 13 milyar lira civarında. Bu tutar 18 dağıtım şirketinin özelleştirmeleri ile “övünülen” 12-13 milyar dolarlık satış rakamının yaklaşık yarısı.
4- Haksız tahsilat geri alınabilir mi?
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun aldığı karara göre halktan haksız olarak alınan kayıp-kaçak bedelini geri almak mümkün.
Bunun için önce elektrik kurumuna başvurarak ilk abone olunan tarihten itibaren ödenen kayıp kaçak bedellerinin dökümünün verilmesi talep edilmeli. Sözlü olarak veremeyeceklerini söyleseler de yazılı başvuru yapınca vermek zorundalar. Ayrıca şu an aktif olmayan abonelikler için de önceki dönem ödemeleri gösterilerek alınabilir.
Yazı alındıktan sonra 2.200 TL’nin altı için İlçe Tüketici Hakem Heyeti, 2.200 – 3.300 TL arası için İl Tüketici Hakem Heyeti, daha yüksek miktar için ise Tüketici Mahkemesi’ne başvurmak gerekiyor.
Başvurular parasız olduğundan herhangi bir bedel ödemeden başvuru yapılabilir. Başvuru, Yargıtay kararı gereği tüketici lehine sonuçlanacaktır. Normal olarak son 10 yıl içerisinde ödenen kayıp-kaçak bedellerinin geri ödenmesi talep edilebilir.
5-Ne kadar geri ödeme yapılacak?
Aylık ortalama 100 TL elektrik faturası ödeyen bir abone, 1 Nisan 2011 – 1 Ocak 2015 arasında 45 aylık sürede yaklaşık 4.500 TL ödeme yapmış. Bu bedelin yüzde 14’ü olan 630 TL’sini başvuru yaparak geri alabilir. Fatura bedeli arttıkça talep edilecek miktar da artacak.
6- Karar sonrası AKP’nin tutumu ne?
Kurumun haksız ödeme aldığının mahkeme kararı ile ispatlanması sonrasında hükümet yeni bir düzenleme için düğmeye bastı. Buna göre bedel alımı yasal hale getirilecek, haksız ödenen paraların iadesi için hakem heyeti ve mahkemeye başvurulamayacak, açılmış olan davalar da düşürülecek. Açılmış olan davalar için yapılacak geri ödemeler düşünülerek elektriğe ayrıca yüzde 14 zam yapılması da düşünülüyor.
Dava açmak isteyenlerin hukuk yolu tıkanmadan ellerini çabuk tutması, hukuk yolu AKP’nin planladığı gibi tıkanırsa da bu soyguna teslim olmayarak fiili meşru mücadelenin sürdürülmesi gerekiyor.
Kayıp kaçak bedelini geri almak isteyenler için dilekçe örnekleri:
Kayıp kaçak bedelini almak isteyenlere kurum tarafından tüketicileri hak kaybına uğratabilecek iki satırlık dilekçeler doldurtulmakta olup aşağıdaki şekilde ayrıntılı dilekçe verilmelidir. Dilekçenin alındılı bir sureti de tüketicinin elinde olmalıdır
Kurum cevabı alındıktan sonra başvuru dilekçesi, kurum cevabı ve faturalar ile birlikte kaymakamlıkta bulunan İlçe Hakem Heyeti’ne başvuru yapılmalıdır. Bu başvuru ücretsizdir.
Sendika.Org