Kamu Denetçiliği Kurumu 1 Mayıs 2013’te İstanbul Valiliği’nin AKP iktidarının Taksim’de 1 Mayıs’ı yasaklama kararı üzerine toplu taşıma seferlerini durdurması ve yolları kapatması konusunda yapılan şikayet üzerine tavsiye karar açıkladı. Kararda ’Başvurucunun, 1 Mayıs 2013 Emek ve Dayanışma Günü kutlamaları münasebeti ile İstanbul Valiliğinin kararına istinaden uygulanan toplu taşıma araçlarının seferlerinin durdurulması nedeni ile seyahat özgürlüğünün, İstanbul ilinin tamamını etkileyecek şekilde ve adeta sıkıyönetim ilan edilmiş gibi, kısıtlandığı ve engellendiği sonucuna varılmıştır’ denildi.

Kamu Denetçiliği Kurumu’nun aldığı tavsiye kararında  İstanbul Valiliğinin, şikayet konusu 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Gününün kutlanması münasebeti ile alınan tedbirler ve uygulamalar hususunda aşırı ve hatalı davrandığı, benzer uygulamalara yol açılmaması açısından gerekli tedbirleri alması, hususunda tavsiyede bulunulması gerektiğine ilişkin vurgular yer aldı.

AKP iktidarı Taksim Yayalaştırma Projesi inşaatını bahane ederek 2013 yılında  Taksim’de 1 Mayıs’ı yasaklamıştı. DİSK öncülüğünde emek örgütleri, demokratik kitle örgütleri, siyasi partiler AKP’nin bu kararının “siyasi bir yasak” olduğunu söyleyerek bu yasağı tanımamış ve Taksim’de buluşma çağrısı yapmıştı. AKP Taksim’de 1 Mayıs’ın kutlanmasını engellemek için 1 Mayıs günü İstanbul’un dört bir yanında toplu ulaşım seferlerini engellemiş, Taksim’e yürümek isteyenlere saldırmıştı.

Kamu Denetçiliği Kurumu kararında  ’Başvurucunun, 1 Mayıs 2013 Emek ve Dayanışma Günü kutlamaları münasebeti ile İstanbul Valiliğinin kararına istinaden uygulanan toplu taşıma araçlarının seferlerinin durdurulması nedeni ile seyahat özgürlüğünün, İstanbul ilinin tamamını etkileyecek şekilde ve adeta sıkıyönetim ilan edilmiş gibi, kısıtlandığı ve engellendiği sonucuna varılmıştır’ denildi.

‘Sıkıyönetim ilan edilmiş gibi’

Başvuru üzerine tavsiye raporu yazan kurum raporda şu ifadelere yer verdi:

1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü münasebeti ile yaşanan olaylara müdahale kapsamında, olayların öncesi, esnası ve sonrası itibari ile İstanbul Valiliğince seyahat özgürlüğünün kısıtlanması noktasında uygulanan tedbirlerin, Anayasa’nın 13’üncü maddesinde vücut bulan ’sınırlamanın kanunla olması’ ve ’sınırlamanın Anayasanın ilgili maddesinde belirtilen sebeplerle olması’ ilkelerine uygun olduğu, ’sınırlamanın Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olması’, ’sınırlamanın temel hak ve özgürlüklerin özlerine dokunmaması’, ’sınırlamanın demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olmaması’ ve ’sınırlamanın ölçülülük ilkesine aykırı olmaması’ açısından hukuka aykırı bulunmuştur. Bu noktada, başvurucunun, 1 Mayıs 2013 Emek ve Dayanışma Günü kutlamaları münasebeti ile İstanbul Valiliğinin kararına istinaden uygulanan toplu taşıma araçlarının seferlerinin durdurulması nedeni ile seyahat özgürlüğünün, İstanbul ilinin tamamını etkileyecek şekilde ve adeta sıkıyönetim ilan edilmiş gibi, kısıtlandığı ve engellendiği sonucuna varılmıştır.”

Raporda, ‘Bir insanın, evine , işine, sağlık, eğitim vb. bir hedefe gidebilmek için, toplu taşımayı veya o yolları kullanamıyor olması seyahat özgürlüğünün ve serbest dolaşımın kısıtlanmasıdır’ ifadelerine yer verildi. Valiliğin, hakkaniyete uygunluk denetimi yönünden aşırı ve hatalı davrandığı ve benzer uygulamalara yol açılmaması açısından gerekli tedbirleri alması yönünde tavsiyede bulunuldu.

O gün ne olmuştu?
1 Mayıs İşçi Bayramı’nı Taksim’de kutlamak isteyen İstanbulluları engellemek için sabahın erken saatlerinden itibaren yolları, toplu taşıma araçlarını kapatan Valilik Beşiktaş vapur seferlerini iptal etmiş, Taksim metrosunu kapatmış ve otobüsleri meydana çıkartmamıştı. Yüzlerce yaralının, onlarca gözaltının yaşandığı 1 Mayıs’ta polisin öldürmeyi göze alarak binlerce gaz bombası, kimyasal içerikli tazyikli su ve plastik mermi kullandığı saldırılara maruz kalınmıştı. Aynı gün akşam açıklama yapan Vali Mutlu ‘acı tabloyu engellediklerini’ iddia etmişti.

AİHM 2013 1 Mayıs’ından kısa süre önce, toplu ulaşımın tamamen kesildiği, polisin sert saldırılarının yaşandığı 2008 1 Mayıs’ından dolayı Türkiye’yi mahkum etmişti. AİHM kararda, Toplu İfade ve Gösteri Hakkı’nın ihlal edildiğini belirtmişti.

Sendika.Org, Yurt