DAVANIN ÖZETİ : İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaştırma Koordinasyon Merkezi’nin (UKOME) 03.11.2009 tarihli ulaşım ücretlerine zam yapılmasına ilişkin kararının; zammın enflasyon oranlarının üzerinde belirlendiği, kararın, kamu yararı ve Türkiye’nin onayladığı uluslararası sözleşmelere aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir. SAVUNMANIN ÖZETİ : Usul yönünden, davacı ile dava konusu işlem arasında ciddi, makul, kişisel, güncel ve meşru […]
DAVANIN ÖZETİ : İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaştırma Koordinasyon Merkezi’nin (UKOME) 03.11.2009 tarihli ulaşım ücretlerine zam yapılmasına ilişkin kararının; zammın enflasyon oranlarının üzerinde belirlendiği, kararın, kamu yararı ve Türkiye’nin onayladığı uluslararası sözleşmelere aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
SAVUNMANIN ÖZETİ : Usul yönünden, davacı ile dava konusu işlem arasında ciddi, makul, kişisel, güncel ve meşru bir menfaat ilişkisi bulunmadığı, esas yönünden ise; toplu taşıma hizmetlerinin yürütülmesinde sürekliliğin sağlanabilmesi için hizmetin gerektirdiği maliyetlerin karşılanması gerektiği, metrobüs hattı için ayrıca bir maaliyet sözkonusu olduğu, mavi akbilde biniş sayısının 160’a indirilmesinin uzun yıllara ilişkin istatistikler dikkate alındığında abonelerin yolculuk kapasitesinde olumsuz bir etkisi olmayacağı, davanın haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğu ileri sürülerek reddi gerektiği savunulmaktadır.
MÜDAHİL SAVUNMASININ ÖZETİ: Usul yönünden; davacının bu davayı açmakla hukuki yararı ve muhtel olmuş bir hakkı bulunmadığı, esas yönünden ise; davanın haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğu ileri sürülerek davanın usul ve esas yönünden reddi gerektiği savunulmaktadır.
Gerekçeli Karar Metni
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren İstanbul 10. İdare Mahkemesi’nce duruşma için önceden taraflara duyurulan 25.06.2010 günü davacı vekili Av.Mehmet Ümit Erdemve davalı vekili Av.Ali Kızıldağ’ın geldikleri, müdahil vekilinin gelmediği görülüp usulüne uygun duruşma yapılarak işin gereği görüşüldü:
Davalı idarenin ve müdahilin usule yönelik itirazı yerinde görülmeyerek işin esasına geçildi.
Dava, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaştırma Koordinasyon Merkezi’nin (UKOME) 03.11.2009 tarihli ulaşım ücretlerine zam yapılmasına ilişkin kararının iptali istemiyle açılmıştır.
3645 Sayılı İstanbul Elektrik, Tramvay Ve Tünel İdareleri Teşkilat Ve Tesisatının İstanbul Belediyesine Devrine Dair Kanun’un 3.maddesinin (B) bendinde; (Değişik bend: 28/02/2006-5466 S.K./1.mad) İstanbul’un Rumeli ve Anadolu yakaları ile civarında ve Adalarda elektrik kudreti tevzi etmek üzere elektrik tesisatını ve elektrikli tramvay şebekesini ve tünel tesisatını ihtiyaca göre tanzim, ıslah, tadil ve tevsi etmek ve bu işler için muktezi gayrimenkulleri istimlak etmek ve işletmelerine hadim bütün muameleler ve teşebbüslerde bulunmak ve lüzum görülürse troleybüs ve otobüs servisleri ihdas etmek, işletmek ve işlettirmek suretiyle münakalatı temdit ve takviye etmek Umum Müdürlüğün vazifeleri arasında sayılmıştır.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ‘nun ” Ulaşım Hizmetleri “başlıklı 9.maddesinde ise; Büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerinde her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla, büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluş temsilcilerinin katılacağı ulaşım koordinasyon merkezi kurulur. Büyükşehir ilçe ve ilk kademe belediye başkanları kendi belediyesini ilgilendiren konuların görüşülmesinde koordinasyon merkezlerine üye olarak katılırlar. Ulaşım koordinasyon merkezi toplantılarına ayrıca gündemdeki konularla ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının (oda üst kuruluşu bulunan yerlerde üst kuruluşun) temsilcileri de davet edilerek görüşleri alınır…
Ulaşım koordinasyon merkezi kararları, büyükşehir belediye başkanının onayı ile yürürlüğe girer.
Ulaşım koordinasyon merkezi tarafından toplu taşıma ile ilgili alınan kararlar, belediyeler ve bütün kamu kurum ve kuruluşlarıyla, ilgililer için bağlayıcıdır…hükmüne yer verilmiştir.
Anılan hükümlere bakıldığında bu hükümlerin gerek Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve gerekse 3645 sayılı Kanun’un yerel yönetimlerdeki ulaşımın ve özellikle İstanbuldaki her türlü ulaşım hizmetinin yapılması ile ilgili görevleri ve bu sebeple yönetimler arası hizmet alış verişinin kurumsal olarak nasıl yapılacağına ilişkin hükümleri ve bu nedenle oluşturulan modeli (UKOME) ulaşım hizmetlerinin koordinasyonu ve çalışması ile ilgili düzenlemeleri içerdiği görülmektedir. Karayollarında ve İstanbul’da gerçekleştirilen ve kullanıcılarına güvenli, hızlı ve konforlu seyahat olanağı sağlaması beklenen ulaşım hizmetlerinin bir maliyeti olduğundan ve bu hizmetten yararlananların bu maliyete belirli bir oranda katılacakları hususunda bir tartışma bulunmamaktadır. Zira karayolları ve özellikle metro ve metrobüs gibi oto yollarının yapım, bakım ve işletilmesi ile bu işletmelerin devamlılığında da finansman kaynakları gerekmekte olup sosyal devlet olmanın bir gereği olarak da devletin, Vatandaşlarının kamu hizmetinden yararlandıkları oran ve ölçülerde giderleri paylaşmak ve dolayısıyla külfete katlanmaları hususunda adil ve dengeli bir dağılımı ve paylaşımı amaçlaması ve buna göre de hedef ve ölçülerini belirlemesi gerekmektedir.
Dava dosyasının incelenmesinden; İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaştırma Koordinasyon Merkezi’nin (UKOME) 03.11.2009 günlü 2009/7-10A sayılı kararıyla; 2007 Eylül ayı içerisinde açılan Metrobüs hattında ilk hafta ücretsiz taşıma, yıl sonuna kadar ise yarı tarife ile yapıldığı, tarifeler belirlenirken altyapı, yeni otobüsler vb. maliyetlerin gözardı edildiği, bu yüzden gelir-gider dengesinin sağlanabilmesi amacıyla, İETT Otobüsleri ve Özel Halk Otobüslerinde Beşibiryerde (Elbil), 7,50TL’den 10,00-TL’ye; Metrobüs, Tam 1,50-TL’den 2,00-TL’ye, İndirimli 0,85-TL’den 1,00-TL’ye; Elektronik Bilet, Tek Geçişlik, 2,00-TL olarak Metrobüs hatlarındaki ” aktarma almaz-aktarma verir” uygulamasının aynı şekilde devam edilmesine, aylık mavi akbil’deki biniş sınırının 200 binişten 160 binişe indirilmesine (01.12.2009) tarihinden itibaren uygulanması), metrobüs hatlarında her binişte Mavi Akbil’de 2 biniş eksiltilmesine, Beşibiryerde, metrobüs akbil tarifelerinin (yukarıda belirtilen tarifenin) 16.11.2009 tarihinde uygulanmaya başlanmasına ve tek geçişlik elektronik bilet tarifesinin (2,00-TL) uygulanmasının İETT, ÖHO, ULAŞIM A.Ş., ÖZEL DENİZ MOTORLARI’nda teknik altyapı hazırlıkları tamamlandığında başlatılmasına karar verildiği, bakılmakta olan davanın da anılan işlemin iptali istemiyle açıldığı, yine işlem içerisinde ilgi kurulan 22.05.2009 günlü 2009/2-Ek2 nolu UKOME kararıyla da İETT otobüslerine özel halk otobüsleri ve özel halk otobüslerinde 1-Beşibir Yerde (Elbil) 7,00-TL’den 7,50-TL’ye, Elektronik Bilet tam fiyatı ise 1,30-TL’den 1,50-TL’ye çıkartılmış olduğu görülmektedir.
Olayda davalı idarenin savunması ve eki belgelerin incelenmesinden, ulaşım hizmetlerinde kullanılan bilet, jeton, ELBİL veya AKBİL gibi kullanım araçlarına yapılan zamlar yönünden gönderilen ve zam için esas alınan unsurların örneğin personel giderleri, sosyal güvenlik primleri, mal ve hizmet alımları ile faiz giderleri gibi tüm İETT teşkilatı genel müdürlüğü bünyesi nazara alınıp hesaplandığı ve ayrıca günlük ortalama olarak bu araçlardan yararlanan insan sayısı ve sağlanan gelirler ile sağlanan diğer ek gelirlerin gelir- gider hesabı sonunda, kar zarar hesabının yapılmadığı AKBİL tam abonman birim adedi sayısının ise objektif verilere dayanmaksızın aylara göre bir ortalama alınmak suretiyle 200 binişten 160 biniş’e indirildiği, maliyet hesabında yer alması gereken en önemli unsurl
ardan olan enflasyon gerçekleşme oranının da yapılan zamlarda dikkate alınmadığı, zira Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından, 2009 Tüketici Fiyatları Endeksinin (TÜFE) %6,53, Üretici Fiyatı Endeksinin (ÜFE) ise %5,93 olduğu açıklandığı halde davalı idarece bu oranlar maliyet hesabında dikkate alınmaksızın ve gerçekleşen enflasyon oranının çok üzerinde, yatırım, finansman, bakım ve onarım giderlerindeki artış ile sabit giderlerde artış nedeniyle, ilki 22.05.2009 tarihli UKOME kararı ile zam yapılarak uygulamaya konulduğu ve bakılmakta olan davada da dava konusu işlemle %33 oranında yapılan zamla toplamda %50’yi aşacak şekilde yapılan zammın haklı gerekçelerinin bulunmadığı görülmektedir.
Bu durumda dava konusu işlemin enflasyon oranları gibi bilimsel tespitlere dayanan objektif ölçüler içermediği, kapsamlı bir inceleme ve araştırmaya dayanmadığı, tamamen idarelerine iç kaynak teminine yönelik olduğu anlaşılmakta olup özellikle düşük ve orta gelirli vatandaşlarca kullanılan toplu taşıma ücretlerine bir yıl içinde toplamda enflasyon oranını fahiş oranda aşacak şekilde yapılan zammın hukuka ve hakkaniyete uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, Büyükşehir Belediyelerinin şehir içi ulaşımı sağlamak asli görevleri arasında olduğu, toplu taşımanın öncelikli amacının kamu yararını sağlamaya yönelik bulunduğu gerçeği karşısında, bu konuda tedbirler almakla yükümlü olan idarenin, maliyet hesabı yaparken tüm giderlerinin taşımadan sağlanacak gelirle karşılanması hedeflenerek bu hizmetten yararlanan kişilere yöneltmesinde kamu yararı amacına uyarlık bulunmadığı gibi toplu taşımacılığın hedeflerinden olan sosyal adalet ilkesiyle de bağdaşmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptaline, aşağıda dökümü yapılan 168,55-TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen 1.000,00 TL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, artan posta ücretinin isteği halinde davacıya iadesine, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde Danıştay’a temyiz yolu açık olmak üzere 29/06/2010 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.