Tekel işçileri, bir buçuk aydır, iktidarın tüm tehditlerine, polis baskısına, soğu­ğa, hastalığa ve elverişsiz yaşam koşulları­na rağmen direniyorlar. Bu morali, azmi ne­ye borçlular? Toplumsal desteğe mi? Sınıf dayanışmasına mı? Örgütsel güçlerine mi?

Kuşkusuz, bunların her birinin belli bir pa­yı var. Ancak, hepsi dışsal etmenler. Bana gö­re, tekel işçisi, ‘işçi’den ‘işçi sınıfın’a dönüş­meye başladığı, kolektif meydan okumanın gücünü keşfettiği ve toplumsal zembereği ne­yin oluşturduğunu öğrendiği için vazgeçmiyor.

Tekel işçileri, Zonguldak grevinden bu yana hiç bir sınıf hareketine nasip olmayan bir toplumsal meşruiyet zemini yakaladı­lar. Ancak bunu, tıpkı maden işçilerinin du­rumunda olduğu gibi, büyük ölçüde kendi­leri çabalarına borçlular. “Ölmek var, dön­mek yok” sözü onların pratiğinde ete kemi­ğe büründüğü için bu kadar ilgi görüyorlar.

Tekel işçileri, bu süreçte kendi gerçeklikleriyle de yüzleşiyorlar. Bunu yaparken de kah kahroluyorlar, kah isyan ediyorlar kah mutlu oluyorlar, kah…..Örneğin “dos­tumuzu düşmanımızı” öğrendik diyorlar. En büyük desteği, “daha düne kadar adını bile duymadıkları” ya da “düşman sandık­ları” sol çevrelerden aldıklarını söylerken kendi “cahilliklerine” kızıyorlar. “Meğer gerçek insanlık onlardaymış!”Özelllikle “harçlıklarından habire yiyecek taşıyan”, buna karşılık “hala ‘bize oy verin’ dememiş olan” öğrencilere çok hayret ediyorlar. Oy­sa AKePe’ye ne düşüncelerle oy vermişler­di, ne vaadlere kanmışlardı?. Bu konudaki “saflıkları”nı teslim ederken pişmanlıktan çok hınçla dolup taşıyorlar.

Sınıf dayanışmasının şart olduğunu ya­şayarak öğrenmişler. Ama bu konuda yine de fazla iyimser olamıyorlar. Kendilerinden pay biçiyorlar. “Kimseyi suçlamaya hakkı­mız yok. Bizim başımıza gelene kadar biz başkaları için ne yapıyorduk ki?” deyip, suçlu suçlu dertleniyorlar. “Bir tek bizim gi­bi canı yanmış olanlardan umutluyuz” der­ken yeniden dikleniyorlar.

Kendilerine destek olan çevrelerden, ku­ruluşlardan sitayişle söz ediyorlar Çankaya Belediyesi’ne, TTB’ne, esnafa ve hakkani­yet duygusunu yitirmemiş tüm Ankaralıla­ra şükran duyuyorlar. Çankaya Belediyesi’nin yakacak yardımı ve gecenin ayazında altlarına sersinler diye gönderdiği tahta ranzalar, onlar için o kadar değerli ki.

Doğru düzgün barınma koşulları sağla­mak; örneğin naylon yerine branda çadır tedarik etmek, geceleri bina içinde uyumaları­na izin vermek, mutfakta bir kazan kaynat­mak, bir sendika için nasıl üstlenilemez kül­fetler olabilir ki? Buna bir türlü akıl erdiremiyorlar. Yıllarca aidat ödedikleri bir kurumdan gelen “bizden aş, yatacak, yakacak, parasal yardım istemeyin. Mali koşullarımız buna el vermiyor” yazısına müthiş tepki duyuyorlar.

Bu konuda özellikle Türk-İş yönetimine çok öfkeliler. Değil direnişlerine destek vermek ya da ihtiyaçlarıyla ilgilenmek, “Türk-İş’in “kendilerini buradan sürmek için her yolu denediğini” düşünüyorlar. En çok da tuvaletlerin kilitlenmesine içerle­mişler. Çünkü enfeksiyon kol geziyor. İshal ya da kabızlıktan muzdaripler. Bayındır sokağı esnafı olmasa ne yapacaklarını ger­çekten bilmiyorlar.

“Peki bu koşullarda nasıl oluyor da hala direnebiliyorsunuz” sorusunu, öğrendikleri tek dilin kavramlarıyla yanıtlıyorlar. “Bizi ayakta tutan tek şey inancımız” diyorlar. Bu­güne kadar başka bir dille tanışmadıkları için ‘inanç’ sandıkları o şeyin aslında ‘sınıf mora­li- sınıf bilinci-sınıf kapasitesi vb.- olduğunu henüz bilmiyorlar. Ama öğrenmeye hevesli ve yatkın oldukları izlenimini veriyorlar.

Nitekim “inanç” dedikleri bu sihirli gücün kendilerini nasıl dönüştürdüğünü sezebiliyorlar.. Henüz neye/kime dönüşmekte ol­dukları konusunda net bir fikre sahip olma­salar da, dönüşümüm nasıl gerçekleştiğini ayırt edebiliyorlar. Hatta bu konuda öyle ye­rinde saptamalar yapıyorlar ki, sanki fiil-fail denklemini çoktan çözmüş gözüküyorlar.

Tekel işçileri yolculuklarının çok başlarındalar. Bunu kendileri de biliyorlar. Sınıf­sal kuruluşun uzun, yorucu ve netameli sü­reçlerinde kendilerini nelerin beklediğini az çok kestiriyorlar. Direnişin “kesimsel” ve “kendiliğinden” hareketin sınırları için­de kalmasının sakıncaları pekala görüyor­lar. Genel grev taleplerinde bu kadar ısrar etmelerinin nedeni de bu.

Tekel işçileri kendi üstlerine düşeni faz­lasıyla yaptılar. Bir kere, “kendiliğinden” mücadelenin matematiğini alt üst ettiler. Dahası, onun kimyasını bozacak önemli girdiler de ürettiler. Örneğin ekonomik mü­cadele havzasına kendi çabalarıyla bir ‘bi­linç mayası’ çaldılar. Şimdi bu mayanın tut­ması, kendi kabından taşması ve “ekono­mik bilinç” düzeyinin ötesine yükselebil­mesi için el birliği gerekiyor. Bunların hiç biri, onların tek başlarına altından kalkabi­leceği işler değil. Örneğin, bir birleşik kap­lar düzeneği oluşturmak, denklemi yeni­den belirlemek, sınıfın tüm bileşenlerini bir araya getirmek, daha önemlisi sınıf mü­cadelesini siyasallaştırmak topyekün bir seferberliğe ihtiyaç duyar..

Bu konuya önümüzdeki hafta devam et­meyi düşünüyorum. Yazıyı teslim ettiğim saatlerde sendika yöneticilerinin başbakanla görüşmesi henüz gerçekleşmemiş olacak. Söz konusu görüşmenin sonuçlarını öğren­dikten sonra somut örnekler üzerinden ko­nuyu tartışmak daha isabetli olacaktır.