Bu sıralarda Rusları bir telaş aldı; daha doğrusu dil bilimcileri. Telaş yaratan, Rusça bilenlerin sayısının hızla azalması. Aslında haksız da sayılmazlar. Şu anda Rusça, İngilizce, Çince ve İspanyolca’dan sonra en çok konuşulan dördüncü dil. Ama bu gidişle dünya dili olma özelliğini kaybedecek. Tabi asıl neden Sovyetler Birliği’nin dağılması. Sovyetlerin 270 milyonluk nüfusunun neredeyse yüzde 95’i […]
Bu sıralarda Rusları bir telaş aldı; daha doğrusu dil bilimcileri. Telaş yaratan, Rusça bilenlerin sayısının hızla azalması.
Aslında haksız da sayılmazlar. Şu anda Rusça, İngilizce, Çince ve İspanyolca’dan sonra en çok konuşulan dördüncü dil. Ama bu gidişle dünya dili olma özelliğini kaybedecek.
Tabi asıl neden Sovyetler Birliği’nin dağılması. Sovyetlerin 270 milyonluk nüfusunun neredeyse yüzde 95’i Rusça konuşur ve yazardı. Dağılma sonrası, Rusça öğreten okullar ve öğrenmek isteyenler azaldı. Hele Baltık Cumhuriyetleri gibi yerlerde etnik Ruslar dışında Rusça konuşan kalmadı. Dahası, Rusya dışındaki 14 eski Sovyet cumhuriyetinden sadece biri,Belarus Rusça’ya devlet dili statüsü tanıdı.
Uzmanlara göre, şu anda 164 milyon kişi Rusça’yı ana dili olarak kabul ediyor. 114 milyon kişi de ikinci dillerinin Rusça olduğunu söylüyor. Ama eğilim sürerse 10 yıl sonra Rusça artık dünya dilleri arasında sayılmayacak ve Fransızca’nın, hatta Arapça’nın gerisine düşecek.
Bu konular geçenlerde Bryansk kentinde yapılan “Entelektüel Rusya” forumunda tartışıldı. Aslında tespit doğru: Rusça bilenler azalıyor. Ama Brynask’ta toplanan dil bilimciler nedense asıl önemli konuyu tartışmadı: Yani, Rusça konuşanların Rusça’yı unutması sorununu.
İnternetin de yardımıyla bütün dillerin İngilizce’nin işgaline uğradığı gerçek. Ama Rusça’ya son zamanlarda öyle kelimeler girdi ki inanması güç. Örneğin Rusça’sı dururken, Vladimir Putin’in ünvanının “president” olmasına ne demeli? Ya da çocuk doğurmak istemeyen bir kadının kendisinden “child free” olarak söz etmesine? Ya da aynı kadının alışverişe değil,”shopping”e gidip “fashionable”, yani gözde bir semtteki “elit” mağazadan “glamour” yani büyüleyici bir elbise almasına.
Bir de fiil olarak kullanılan yabancı sözcükler var: Göç etmek artık Rusça’da “migrirovat” özelleştirme ise “privatizirovat”. Neyse ki,”Ohh no”der gibi “Ohh net”diyenler şimdilik fazla değil. Bir de,yabancı kelimelerin Rusçalaştırılarak okunması var ki ona sayfalar yetmez. İşin en acı yanı ise bu kelimeleri Puşkin’in torunu olmakla övünenlerin kullanması.
Rusça bilenlerin azalması bir yana bu gidişle Ruslar İngilizce’yi Kiril harfleriyle yazıp konuşan ilk ulus olacak.
Cenk Başlamış
Moskova/BBC Türkçe
