Bankalar Birliği’nin verilerine göre, özellikle 2001 yılında yaşanan bankacılık krizinden sonra bir çok bankanın el konularak kapatılması ve bazı bankaların birleşmeleriyle birlikte sektörde yaşanmaya başlanan tekelleşme eğilimi son bir yılda da devam etti. Sektördeki ilk beş bankanın sektörün toplam aktifleri içerisinde geçen yıl haziranda yüzde 59 olan payı bu yıl haziran ayı sonunda yüzde 60’a […]
Bankalar Birliği’nin verilerine göre, özellikle 2001 yılında yaşanan bankacılık krizinden sonra bir çok bankanın el konularak kapatılması ve bazı bankaların birleşmeleriyle birlikte sektörde yaşanmaya başlanan tekelleşme eğilimi son bir yılda da devam etti.
Sektördeki ilk beş bankanın sektörün toplam aktifleri içerisinde geçen yıl haziranda yüzde 59 olan payı bu yıl haziran ayı sonunda yüzde 60’a yükseldi. İlk beş bankanın yüzde 62 olan toplam mevduat içerisindeki payı ise yüzde 63’e yükseldi. Ancak bu bankaların toplam krediler içerisindeki payı yüzde 55’ten yüzde 53’e geriledi.
Türk bankacılık sisteminin toplam aktifleri haziran sonu itibariyle 274.8 katrilyon lira düzeyinde bulunuyordu. İlk beş banka bu aktiflerin 164.9 katrilyon liralık kısmını kontrol ediyor. Bankacılık sekörünün 91.1 katrilyon lira olan toplam kredilerinin 48.3 katrilyonunu kullandıran ilk beş banka, sistemdeki 177.4 katrilyon liralık toplam mevduatın da 111.9 katrilyon liralık kısmını topladı.
Bankacılık sisteminin Haziran sonu itibariyle 35.6 katrilyon lira olan toplam aktiflerinin 21.8 katrilyon lirayla yüzde 61.1’ine sahip olan ilk beş bankanın, ödenmiş sermayelerinin toplamı da 6.7 katrilyon lira ile sektörün 14 katrilyon lira olan toplam ödenmiş sermayesinin yüzde 48.1’i kadar bir büyüklük oluşturuyor.
Bankacılık sektörünün bu yılın ilk altı aylık döneminde 2 katrilyon 408 trilyon lira olan dönem karının ise 1 katrilyon 738 trilyon lirayla yüzde 72.2’si ilk beş bankanın toplam karından oluşuyor.
İlk beş içerisindeki Ziraat Bankası, 51.8 katrilyon liralık aktifiyle, tek başına sektörün toplam aktiflerinin yüzde 18.8’ini kontrol ediyor. 34.2 katrilyon liralık aktifle ikinci sırada bulunan İş Bankası’nın toplam içerisindeki payı ise yüzde 12.5 düzeyinde bulunuyor. Akbank, 30.7 katrilyonluk aktifiyle sektörün yüzde 11.2’sini kontrol ediyor. Garanti Bankası’nın 25 katrilyonluk aktifle yüzde 9.1 pay aldığı sektörde Yapı ve Kredi Bankası ise 23.2 katrilyon liralık aktif büyüklüğüyle yüzde 8.4’lük bir paya sahip bulunuyor.
Şubelerin yüzde 56’sı
Türkiye’deki bankalar toplam 6 bin 14 şubeyle hizmet veriyor. Bu şubelerin yarısından fazlası ise ilk büyük beş bankaya ait bulunuyor. 3 bin 348 olan ilk beş bankanın şubeleri, sektördeki toplam şubelerin yüzde 55.7’sini meydana getiriyor. İlk beş bankanın çalışan sayısı ise 66 bin 986 kişiyle sektördeki toplam çalışanların yüzde 53.3’üne denk geliyor. Bankacılık sektöründe çalışanların sayısı Haziran sonu itibariyle 125 bin 650 kişi düzeyinde bulunuyor.
İlk 10 bankanın payı
İlk beş bankanın payında yaşanan yükselişe rağmen ilk 10 bankanın yüzde 82 olan toplam aktifler içerisindeki payında bu yılın ilk altı ayında bir değişiklik yaşanmadı. Buna karşılık ilk 10 bankanın toplam mevduat içerisindeki payı yüzde 87’den yüzde 86’ya gerilerken, toplam krediler içerisindeki payı ise yüzde 74’ten yüzde 76’ya çıktı. İlk 10 banka, sektörün toplam öz kaynaklarının yüzde 78.6’sına, ödenmiş sermayenin yüzde 66.7’sine, ocak-haziran döneminde sektörün elde ettiği net karın yüzde 90.4’üne sahip bulunuyor. Türkiye`deki banka şubelerinin yüzde 77.2’sini sahip olan ilk 10 banka, sektördeki istihdamın da yüzde 757’sini sağladı.
İlk 10 banka, ilk beş bankanın yanı sıra Halk Bankası, Vakıflar bankası, Koçbank, Finansbank ve Dışbank`tan oluşuyor.
Kamu bankaları hala belirleyici
Bu arada, üç kamu bankasının bankacılık sistemi içerisindeki ağırlığı da hala yüksek düzeyini sürdürüyor. Ziraat Bankası, Halk Bankası ve Vakıflar Bankası, bankacılık sisteminin toplam aktiflerinin yüzde 33’ü kadar bir aktife sahip bulunuyor. Söz konusu üç banka toplam mevduatın yüzde 38’ini kontrol ediyor ve toplam kredilerin de yüzde 20’sini kullandırıyor.
(Anka Ajans – 7.9.2004)